Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
tysięcy.Liczbatabardzoszybkorosła,zewzględunaprzyrostnaturalnyorazimigrację.Trudnoo
liczbowe,chociażbyszacunkowe,danedotycząceOrmian,aleprzyjąćmożemy,żenapołudniowych
ziemiachruskichpojawilisięoniwXIIwieku,awpaństwiepolskimwXIVwieku-poprzyłączeniuRusi
HalickiejprzezKazimierzaWielkiego.
TrudnoprzecenićmodernizacyjneiHwczesnoetniczne”znaczenieśredniowiecznejlokacjiwsiimiast
naprawieniemieckiminiemieckiejorazholenderskiejkolonizacji.ZacytujmyNormanaDaviesa:Hmiasta
średniowiecznejMałopolskimiały[...]przeważnieniemieckicharakter.[...]WwiekuXIVnietylko‘Krakau’,
aletakżeBochnia,Tarnów,Wieliczka,Sącz(Sandez),Sandomierz,Lublin,Przemyśl,anawetLwów,były
skolonizowaneprzezNiemców[...].WlatachtrzydziestychXVIw.niedzielnenabożeństwawkościele
NajświętszejMaryiPannywKrakowieodprawianoranopopolsku,popołudniuzaśponiemiecku.Język
niemieckipozostałdoroku1600urzędowymjęzykiemsądówkrakowskich”(Davies1989:404;por.Mączak
iinni1997:140).KolejnefaleimigracjinaziemiepolskieodnotowanopoupadkuPierwszej
Rzeczypospolitej.Bylitojużniecotylkoinniimigranci,aprzemieszczeniaprzestrzennebyłyjużmasowe.
JakpiszeAdamWalaszek,powojnachnapoleońskichliberalnapolitykawładzrosyjskichzachęcała
cudzoziemcówdoosiedlaniasięnaterenieKrólestwaPolskiego.HWlatach1810-1818osiedliłosiętu
około20tys.kolonistów,wlatach1819-27-35tys.[...],wsumie[...]50tys.niemieckichprzybyszóww
KrólestwiePolskimdoroku1915”(2007:157-158).
Międzynarodowaruchliwośćprzestrzenna,odnoszącasiędoHziempolskich”odpoczątkuXIXwiekudo
dziś,tojednakgłówniepolskaemigracja(spośródwielusynteziinformatorówpor.np.Emigracjazziem
polskich...1984;Kołodziej1997).JakpiszewswejsynteziedziejówPolskiNormanDavies,doroku1939
osiedliłosięnastałewBrazyliiokoło195tysięcyPolaków,wKanadzieokoło250tysięcy,weFrancjiokoło
450tysięcy,wUSAokoło1,5miliona,wNiemczechokoło2milionów.Ponadtopółtoramilionamieszkało
naterenieówczesnegoZSRR(1991:355).ZdaniemcytowanegohistorykaobokHIrlandii,Sycyliii
niektórychregionówNiemiec,ziemiepolskiemająnieproporcjonalniedużyudziałwzasilaniuszeregów
europejskiejemigracji.ZagranicąmieszkaniemaljednatrzeciaogółuetnicznychPolaków”(ibid.:350).
PodobnegozdaniajestAdamWalaszek:HOkołodziesięciumilionówludziopuściłoziemiepolskiepomiędzy
1860a1914r.-ztegookoło3,6mlnbezpowrotnie;wokresiemiędzywojennymdo1939r.-ponaddwa
miliony.Wwynikudrugiejwojnyświatowej,główniepodprzymusem,Polskęopuściłoponadpięć
milionówosób”(2007:9).Uważaonteż,żewlatachosiemdziesiątychXIXwiekuemigracjazziempolskich
przybrałaskalębezprecedensową.HSzacujesię,że10mlnludzi,jednatrzecialudnościziempolskich,
uczestniczyławwędrówkachpoEuropieWschodniej,udającsięnazachódEuropy,zaoceanwreszcie”
(2007:152).Wedługinnychwyliczeńwlatach1860-1940opuściłoziemiepolskieokołopięćmilionów
osób,zczegopowróciło20-30%(por.Ślusarczyk2010:16).Szczegółowewyliczeniaiinneinformacje
znaleźćmożnawwielupracachzbiorowychpoświęconychpolskimmigracjom(por.np.Emigracjazziem
polskich...1984czyPolskadiaspora2001).DorotaPraszałowiczjestzdania,żedzisiaj,wwynikutrwających
półtorawiekumigracji,Hconajmniej15milionówosóbpochodzeniapolskiegomieszkapozaPolską”
Cytowaniautorzypodkreślająklasową(wszerokimrozumieniu,obejmującymzbiorowości,których
charakterokreślonyjestprzedewszystkimnapodstawiewielkościmajątkuorazwysokościdochodu)
specyfikęfalpolskiejemigracji.Emigracjaekonomiczna,angażującagłówniechłopów,rozpoczęłasięna
masowąskalęwlatachczterdziestychXIXwieku,abywkrótcerozrosnąćsięHdorozmiarówpotopu”,o
którymświadcząpodanewyżejliczby(dwudziestowiecznemigracjebyłyjednakilościowoznaczniejsze).
Emigracjapolityczna(którejapogeumjakościoweiilościowetokonsekwencjepowstanialistopadowegoz
lat1830-1831)angażowałaprzedewszystkimprzedstawicieliklaswyższych,wysokowykształconychi
znanychzwybitnychosiągnięć.Idalejbędziemyzwracaliuwagęnato,jakajeststrukturaklasowa(w
szerokimrozumieniu)zbiorupolskichemigrantów.Pominiemytutajważneskądinądmiędzynarodowe
przemieszczenialudnościbezpośredniozwiązanezzakończeniemIIwojnyświatowejiprzesunięciami
granicPolski(por.wtejsprawienp.Łodziński1998;Chałupczak,Browarek1998:25-28;Okólski2010:34-
35;Praszałowicz2011:147).
1.3.PolskiemigracjemiędzynarodowewokresiePRL
ZajmiemysięterazemigracjązPolskiiimigracjądoPolskipoIIwojnieświatowej.Jakmówi(zakończony
znakiemzapytania)tytułksiążkiDariuszaStoli(2010),naktórąbędziemysiętutajpowoływali,Polskabyła
doroku1989Hkrajembezwyjścia”,ajednakwyjazdyzdecydowanieijednoznaczniedominowały.Tego
okresu,choćdaneomigracjachzbieranebyłyisązbieraneorazprzetwarzanenadzwyczajintensywnie,
11
