Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dotyczyteżczęśćprzedstawionychwyżejzastrzeżeńmetodologicznych.Mimożewiemydużo,tosąto
przedewszystkimdanewybiórczeichaotyczneszacunki.Abyopanowaćgąszczdanych,zajmiemysię
osobno(natyle,nailejesttosensowneimożliwe)okresemdoroku1989iodtegoroku,wyjazdamii
przyjazdamiorazstrukturąklasowązbiorumigrantów.Taostatniasprawapowinnabyćdlanas
szczególnieistotna,leczituniemamy,niestety,zadowalającychinformacji.
Wcałymokresie1949-1989wyjechałozPolskilegalnienastałe,jaksięwydaje,okołomilionaosób,z
tegowlatach1960-1980-504tysiące(Stola2010:177).Wedługinnychźródełwlatachosiemdziesiątych
nastałewyjechałood1,1do1,2milionaosóboraztylesamonaokresoddwóchmiesięcydoroku
(Ślusarczyk2010:16).Jakzobaczymydalej,emigracjazPolskibędziewomawianymokresiedotyczyła
głównieosóbwykształconych.
DariuszStolapisze,żepierwszezorganizowanewyjazdy(wramachprzedsiębiorstwaPolservice),
przedewszystkimwysokowykształconychspecjalistów,dokrajówHrozwijającychsię”nastąpiłyjużw
latachpięćdziesiątych.PotempojawiłysiękoordynowaneprzezOrganizacjęNarodówZjednoczonych
projektyrozwojowe,wktórychuczestniczyłaPolska,atakżedwustronneumowymiędzyrządowe.Wroku
1962nakontraktachtakichbyło120osób,wroku1971-620.Potemwyjeżdżałood100do300osób
rocznie.Bylitoprzedewszystkiminżynierowie,technicy,lekarzeiniżejkwalifikowanypersonel
medyczny.Wroku1976zagranicąpracowałowramachumówPolservice’u2500osób,awroku1980-
około10tysięcy.WieleztychosóbniewróciłodoPolski(2010:277-279).DorotaPraszałowiczpodaje,żew
latachosiemdziesiątychokoło35tysięcyPolakówosiedliłosięwRepublicePołudniowejAfryki.Byłyto
przedewszystkimosobydobrzewykształcone(2011:149).
Problematykawyjazdówiwykształceniapojawiasięteżwtedy,gdyrozpatrujemytakzwanąemigrację
pomarcową(silniestymulowaneprzezwładzepolitycznenastrojeantyżydowskieorazemigracjawielu
Żydówiosóbpochodzeniażydowskiegowiązanegłówniezwydarzeniamimającymikumulacjęwmarcu
roku1968;zob.Eisler2006;Stola2010:219-232).Wlatach1968-1971wyjechałookoło13tysięcyosób
(czylimniejwięcej10%liczbyzlat1945-1948,apotem1956-1960).Ciwychodźcybyliznacznielepiej
wykształceniniżHpolskaśrednia”.Ludzizwyższymwykształceniemistudentówbyłowśródnichosiem
razytyle,ilewynosiłaśredniapolska.
Dowrześnia1969rokupodaniaozgodęnawyjazdzłożyłoniemal500wykładowcówibadaczy(Stola
2010:221-222,por.też345,352).MagdalenaŚlusarczykpisze,żewciągucałegookresutrwaniaPolskiej
RzeczypospolitejLudowejodsetekosóbwysokowykształconychwśródemigrantówbyłdwarazywyższy
niżśredniapolska,alepowyjeździepracowaliczęstoponiżejkwalifikacji(2010:28).BarbaraSaksontak
omawiatosamozagadnienie:Hsamimigranciwyjeżdżającyzkrajumoglibyutworzyćdwanowe
uniwersytety.[...]Placówkibadawczeutraciływskutekodpływuzagranicęokoło9,5%specjalistóww
latach1981-1991”.Teodpływydotyczyłygłówniemedycyny,informatyki,biologii,fizykiichemii.
WyjeżdżanoprzedewszystkimdoUSA,NiemieciKanady(2002:19-20).DariuszStolazauważa,żewlatach
1983-1988było5,7milionawyjazdówczasowychzPolski.Niewróciłookoło530tysięcyosób(legalnie
wyjechaływtymokresie83tysiąceosób).Wynikaztego,żeogromnawiększośćnielegalniepozostałaza
osiemdziesiątychwyjechałookoło20tysięcyinżynierów,5,5tysiącalekarzy,8,8tysiącanauczycieli,
wykładowcówibadaczy.Ponadpołowaznichnieukończyła35lat(2010:352-357).
PopatrzmyteraznaimigracjędoPolskiwomawianymtutajokresie.DariuszStolauważa,żewlatach
1960-1980przybyłodoPolskiwsumie46tysięcyimigrantów,aletylkomniejwięcejpołowaznichto
cudzoziemcy(skądinąd,jakwspominaliśmy,odróżnieniePolakaodcudzoziemcabyłoijesttrudne).W
latach1972-1979osiedliłosięwPolsce7164cudzoziemców,choćwsumieimigrantówbyło13067.Tak
więcHpowracającyPolacy”stanowiliprawiepołowętejfali(2010:179).MagdalenaŚlusarczyk
podsumowujeteprocesytak:poroku1944saldomigracyjnebyłowPolscezawszeujemne(2010:17).
Faktycznie,jakbyłojużwidaćwpoprzednichakapitach,asymetriadotyczącawyjazdówiprzyjazdówbyła
ogromna,alemalała.
WiemyniemałooważnychznaszegopunktuwidzeniaimigracjachedukacyjnychdoPolski.
Odwołujemysiętuprzedewszystkimdosyntezzawartychwkilkupracach(Gośćwdom...1993;Mucha
2000:13-15)idourzędowych,wtymstatystycznych,źródeł,naktórychsąoneoparte.PoIIwojnie
światowej,doroku1956,Polskakształciłarocznieod300do600studentówzagranicznych.Wlatach1957-
1968kształconotuprzeciętnieokoło1000cudzoziemców,potemponad2000obcokrajowcówrocznie.Od
roku1968liczbatastanowiłaokoło1%wszystkichstudentówwPolsce.Wskaźniktenstalerósłjużodroku
12
