Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
15
conajmniejkilkanurtów,któresięnawzajemprzenikająitworząwspólnieol-
brzymiąinterdyscyplinarnądomenęnauki.Dziedziną,któraobejmujewiększość
zagadnieńzwiązanychzrelacjączłowiek-światroślinny,jestetnobotanika.Jej
dziejeizakresomawiaszczegółowoPiotrKlepacki(2007:191-245).Tuprzy-
taczamgłówniezajegoartykułemnajważniejszeinformacje(por.teżKolosova
2010).Termin„etnobotanika”zostałużytyporazpierwszywroku1895przez
J.W
.Harshbergerajakookreśleniebadańnadużytkowaniemroślinprzezspołe-
czeństwapierwotne.Kolejnibadaczestopnioworozszerzalizakresetnobotaniki.
Zaczętodoniejzaliczaćludowąwiedzę,praktykireligijne,magiczneiinnedo-
tycząceroślin.WtensposóbwdrugiejpołowieXXwiekuetnobotanikabyłajuż
definiowanajakointerdyscyplinarnadziedzinawiedzy,którazajmujesięwszel-
kimirelacjamimiędzyczłowiekiemaroślinami.Otodefinicjaetnobotanikize
słownikaetnologicznego:„subdyscyplinaetnologii,którazajmujesiębadaniem
wiedzyludowejposzczególnychspołecznościoświecieroślinnymorazrelacjami
międzytymświatemaczłowiekiem”(Staszczak1987,s.v.etnobotanika).Badania
etnobotanicznepolegająnawspółpracyspecjalistówzróżnychdziedzin:botaniki,
etnologii,językoznawstwa,atakżesocjologii,farmacjiihistorii.Ponieważetno-
botanikaopierasięnawynikachbadańtakwieludziedzin,tomieściwsobieco
najmniejkilkadyscyplin,jaknaprzykładarcheobotanikę(zwanąteżpaleoetno-
botaniką),botanikęekonomiczną,wiedzęludowąietnofarmację.Obecniesąto
samodzielnedziedzinybadawcze,alewzajemniezsobąpowiązane.Wzwiązku
ztakdużąliczbądziedzinnaukowych„stopionych”wbadaniachetnobotanicz-
nychwyróżniasięwetnobotanicedwagłównenurty:przyrodniczy,wktórym
podstawowymobiektemzainteresowańsąrośliny,ihumanistyczny-tukładzie
sięnacisknazrozumieniezwiązków,jakiełączączłowiekazotaczającągoprzyro-
dą.Badaniamieszczącesięwnurciehumanistycznymetnobotanikimająnacelu
analizęsposobów,jakimiczłowiekwprowadzaroślinywgraniceswegoświata,na-
dającimprzytymczęstoznaczeniesymboliczne(por.Klepacki2007:192).Przy
takimujęciugrospraczwiązanychzroślinamimieścisięwzakresieetnobotaniki,
którarozwijasięnaświeciewsposóbniezwykledynamiczny1.
PiotrKlepacki(2007:195)zaznacza,żechoćwPolscepraceetnobotaniczne
pojawiająsięoddrugiejpołowyXIXwieku,toświadomośćprzynależnościbadań
dotejżedziedzinyjestdotejporysporadyczna2.Pierwszyrazwjęzykupolskim
użyłategoterminuM.Henslowa(1962),aponiejA.Kowalska-Lewicka(1964).
Następnie,wielelatpóźniej,zastosowałgoA.Paluch(1985a),tytułującwtenspo-
1P
.Klepacki(2007:192)ubolewa,żebadaniaetnobotanicznewPolsceniedotrzymująkroku
postępowiwtejdziedzinienaświecie,ale-biorącpoduwagęprzedstawionyprzezautoranakońcu
artykułuwielostronicowywykazpolskichpublikacjiwlatach1876-2005(ods.208do237),które
uznajesięzawjakiśsposóbetnobotaniczne(wyłączającjednakpublikacjezzakresuzielarstwa,far-
makognozji,rolnictwa,ogrodnictwaorazpracepopularnonaukowe)-możnasądzić,żeiwPolsce
badaniategorodzajudynamiczniesięrozwijają.
2Historięistanetnobotanikiwcałejsłowiańszczyźnieomawiadośćobszerniewswoimartyku-
leV.B.Kolosova(2010:7-30),podającprzytymobfitąbibliografię(s.20-30).
