Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Czasownikijedzeniawperspektywielingwistycznej
39
przejawiasięwdwóchpłaszczyznach.Pierwszadotyczyprocesów,którebez‑
pośrednioniepodtrzymujążycia,lecztylkopośrednicząmiędzyorganizmem
aśrodowiskiem(percepcja).Drugapłaszczyznaobejmujeprocesybezpośred‑
niopodtrzymująceżycie.Zaliczasiętuwszelkieodczucia(stany)wewnętrzne
odbieraneprzezczłowiekawwarunkachgwałtownychzmianzachodzących
wjegociele.Sąonezatemwykładnikiemstanufizjologicznegoczłowieka,
uzależnionegoodniezbędnychfunkcjiipotrzebwitalnychorganizmu,np.
чувствоватьголод(чувствоголода)‘odczuwaćgłód(uczuciegłodu)’136.
Wświetletegofaktupoleleksykalno-semantycznestanfizjologicznyobej‑
mujepredykatyoznaczającefunkcjeorazpotrzebyżycioweorganizmu(sen,
głód,pragnienieitp.)137.Predykatголодный‘głodny’cechujebifurkacja,gdyż
zjednejstronyimplikujeonokreślonystanorganizmu,azdrugiej1potrze‑
bęjedzenia:хотетьесть‘chciećjeść’.Sytuacjęzaspokojeniapotrzebopisu‑
jązkoleiczynności,np.есть‘jeść’,пить‘pić’,którychrealizacjaprowadzi
dopowstanianowegostanu(nasycenia),por.сытый‘syty’,Нехочуесть
‘Niechcęjeść’itp.Stany/potrzebypodlegająregulacjiikontroli,np.Небуду
спать‘Niebędęspać’,ale:Пей!‘Pij’,Ешь!‘Jedz’.Naruszenierównowagi
fizjologicznejorganizmu,przejawiającesięwbrakuapetytu,wilczymapety‑
cieczywewzmożonympragnieniu,kwalifikujesięjakoobjawchorobowy.
Ontologicznierzeczujmując,stanfizjologicznyzawszezakładaprzejściedo
innegoprzeciwstawnegostanu,np.голод(głód)1не-голод(nnie-głód”).
Autorkapodkreślazarazem,żeleksykazwiązanazgłodemizestanemupo‑
jeniaalkoholowegomawjęzykurosyjskimbogatąreprezentację.Zkoleistan
określanyjakonне-голод”(sytość)mabardzoniewieletakichwykładników:
сытый‘syty’,сытость‘sytość’,неголодный‘niegłodny’.Jakożewjęzyku
rosyjskimniewystępująleksemy,któreoznaczająsytuacjębrakupragnienia
(nне-жажда”),używanesąwzwiązkuztymbliskoznacznepredykatyНе
хочупить‘Niechcemisiępić’,Напился‘Napiłemsię’.Konsumpcjażyw‑
nościzakładaosiągnięciestanusytościwgranicachnormylubprzesyt,por.
Cытый‘Jestsyty’,Вдовольнаелся‘Najadłsiędosyta’,Переел‘Przejadł
się’.Czasownikirozpatrywanejklasyodzwierciedlajązarazemokreślonefazy
aktywnościżyciowejczłowieka,np.спать‘spać’1зaсыпать‘zasypiać’,
просыпаться‘budzićsię’1проснуться‘obudzićsię’.Kamałowawskazu‑
jeponadto,żewmikropolupotrzebfizjologicznychorganizmuczasowniki
oznaczająceupojeniealkoholowezajmująpozycjępośrednią.Stanupojenia
136Semantycewyrazówголод‘głód’iаппетит‘apetyt’byłrównieżpoświęconyartykuł
JelenyUryson.Zob.Е.В.Урысон:Сдвигсемантическогоакцентавзначениилексемы
(„предчувствие”,„голод”,„аппетит”).В:Русскийязыксегодня.Pед.Л.n.Крысин.
Москва2000.
137Zob.А.А.Камалова:Предикатысозначением[физиологическоесостояние’.В:
Eadem:Семантическиетипыпредикатовсостояниявсистемномифункциональном
аспектах.Архангельск1998,s.1771183.
