Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PolskiepolewładzywXXwiekujakogeneratorznaczeń…
19
np.wkonfiguracji,wktórejbiegunprordzeniowy(kooperatywnyzzewnętrz-
nymidominującymi)synchronizujesięzbiegunemkapitałuekonomicznego,
przedewszystkimwsytuacjach,gdyźródłotegoostatniegojestrównieżgłównie
zewnętrzne.Wtakimukładziebiegunantyrdzeniowy(stawiającyopórzewnętrz-
nejdominacji)synchronizujesięzbiegunemkulturowym.Podziałmiędzyfrak-
cjamielitzorientowanyminawspółpracęzglobalnymsystemgospodarczym
atymipróbującymibudowaćautonomicznesystemyakumulacjikapitałumoże
teżdotyczyćposzczególnychpól,np.ekonomicznego,któremożedzielićsię
nafrakcjęDglobalistyczną”iDprotekcjonistyczną”.WRosjirozróżnienietojest
znanepodtradycyjnymokreśleniemDzapadnicy”kontraDsłowianofile”(Walicki
1964).Możnazwrócićuwagę,żebiegunDantyrdzeniowy”(wrosyjskimkon-
tekścieDsłowianofilski”)wRosjizwykleopierasięnakapitalepolitycznym,zaś
wPolsceraczejnakapitalekulturowym.Takiepodziaływpoluwładzyczynią
jegostrukturęzupełnieodmiennąodstrukturypolawładzykrajówrdzenia.
DominującewPolsceiinnychkrajachperyferyjnychnapięciemiędzyzasobami
lokalnymiaglobalnymisprawia,żeprocesyspołecznewnaszymkrajuwymagają
podejściaodrębnegooddominującejzachodniej(aszerzejglobalnej)perspektywy.
MówiącoróżnicachpomiędzymodelemBourdieuakonfiguracjamipola
władzywEuropieŚrodkowo-Wschodniej,wartoprzypomnieć,żefrancuski
socjologwskazywałnanadrzędnąrolępaństwawtworzeniunowoczesnych
społeczeństw,równieżjemuprzypisywałszczególnąfunkcjęwtworzeniupola
władzy(Bourdieu2012).WnaszejczęściEuropymamytymczasemdoczynie-
niazczęstymzjawiskiemnarodówbezpaństwowych.Należącadonichokre-
sowoPolskazaznałatakżelosubyciarozdzielonąmiędzytrzykontrolujące
jąimperia.Implikujetoodrazupytanieokształtpolawładzywtakimukładzie.
Jaktwierdzę,wchodziłowtedywgręnarodoweprotopolewładzy,któreniejako
wirtualniełączyłoikoordynowałoelitypolskiewszystkichtrzechzaboróworaz
diasporypozaichgranicami.Zwłaszczawprzypadkupolskimwidać,żenowo-
czesneprotopolewładzywyprzedziłotupaństwowość.Podobniezresztąjak
kilkainnychstrukturspołecznych,którewzachodnichmodelachsązwykle
kojarzonejakoproduktyczynarzędziapaństwa,wszczególności-kategorię
obywatelstwa(Zarycki,Smoczyński,Warczok2022).Jednocześniedo1918r.
funkcjonowałyjednakowielebardziejsformalizowanepolawładzytrzech
imperiów.WkońcuXIXw.zaczęłysięrównieżwyłaniaćobokpolskiegoinne
protopolawładzyzwiązanezaspirującymidoniepodległościruchaminarodo-
wymi(przedewszystkimbiałoruskim,litewskimczyukraińskim).Mamywięc
doczynieniawtakimukładziezzagadnieniemrelacjimiędzynarodowymipro-
topolamiwładzyaformalnymipolamiwładzyimperiówkontrolującychdany
władzyzastępowanyjestwtymkraju,wrolibiegunaprzeciwstawnegoekonomicznemu,
przezkapitałspołeczno-politycznyopartynaspołecznejdelegacjiwładzy,awięczajmowaniu
stanowiskwybieralnychczymającychwsparcieinstytucjispołecznych.Takanowaopozycja,
choćmarginalizujetradycyjnykapitałkulturowy,niewydajesiępodważaćzasadniczejopozycji
międzywładząmaterialną(doczesną,wtymprzypadkuekonomiczną)asymboliczną.
