Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁDRUGI
JózefaCzapskiegonaWdobre
izłezRosją”
SzczęśliwymWzbiegiemokoliczności”zebranewjednymtomie,
Wrozproszone”1wcześniejtekstyJózefaCzapskiegootwieraiza-
mykaszkicWrosyjski”.Możnabytouznaćzaprzypadek,gdyby
lekturaowychutworówniezmuszaładozastanowienia,czynie
uwidaczniasiętudziałanieowychWprawnieznanych”,których
istnieniepisarzpodejrzewałjużuproguswojejtwórczości2.Wobu
szkicachzostałybowiemzaakcentowane,byużyćsłówsamego
Czapskiego,Wkrzyżowepunkty[jego]życia”3.Klamraspinająca
tomRozproszonemogłabyposłużyćKonstantemuJeleńskiemuza
kolejnydowódpotwierdzającyjegoteoriękoincydencji.Wpierw-
szymtekściezamieszczonymwksiążcepisarzzacytowałsłowa
MarianaZdziechowskiego,któremożnaprzecieżpotraktować
jakomottowieloletnichposzukiwańautoraSwobodytajemnej:
Wdlanas,Polaków,poznaniepsychikirosyjskiejjestpalącąko-
niecznością”4.ZkoleiostatnitekstCzapskiego,Dorożkarzikoń,
jakbywyrastającyzeZbrodniikary,jakbyewokowanysnemRas-
kolnikowa,kończywspomnienieoczuDymitraFiłosofowaczy-
tającegonawarszawskich,Wciężkichstopniachwygnania”wiersz
MandelsztamazzamykającymkażdąstrofęrefrenemWTwojbrat,
Pietropol,umirajet”5.Pierwszytekstzostałnapisanywroku1925,
ostatnizaśzostałpodyktowanyprzezniemalniewidzącegostarca
sześćdziesiątczterylatapóźniej,wroku1989.Bliskosiedemdzie-
siątlatgłębokiejimądrejrefleksjinadRosją,jakżeczęstona
przekórrodakom.Zaskakującodługieikonsekwentnietwórcze
zainteresowanieRosjąCzapskiegoniemapodobnegoodpowied-
nikawpolskiejliteraturze.
NiezwykleistotneokazująsiętakżepostaciZdziechowskiego
iFiłosofowaprzywołanewowychgranicznychszkicach.Ichobec-
nośćnaskrajnychbiegunachtwórczościurastadoniemalsym-
bolicznegocharakteru,wskazujebowiemduchowychpatronówre-
