Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
PolskiewątkiwżyciuMichaiłaHellera
było–jaksamHellerprzyznawał–najbardziejnwychowawcze”zca-
łegożyciawZwiązkuSowieckim4.
ZzasądzonychpiętnastulatHellerodsiedział,uwolnionydziękiogło-
szonejamnestii,niecoponadcztery.Kazachskiłagieropuściłw1956r.,
akilkamiesięcypóźniejwyjechałzkraju.Dziękiżonieudałomusię
wyemigrowaćdoPolskiejRzeczpospolitejLudowej,gdziepozostałprzez
ponaddekadę.PrzedHelleremotworzyłysięnieznanedotądmożliwości
życiairozwijaniazainteresowańzawodowych.WPolscepracował,na-
wiązywałkontaktyzwybitnymiprzedstawicielamiinteligencjipolskiej
irosyjskiejorazpoświęcałsięswoimpasjom–czytaniuidyskusjomoli-
teraturze.PobytnadWisłąpozwoliłmuposzerzyćhoryzontypoprzez
podróżedoinnychpaństw.Wyjeżdżał,częstowrazzrodziną,dokrajów
socjalistycznychorazpaństwkapitalistycznych.Pierwszelatapobytu
wPolscebyłydlaniegoszokiem–wjegoodczuciuPRLbyłoaząwolno-
ści,gdyporównywałswojeobecneżyciezwalkąoprzetrwaniewZwiąz-
kuSowieckim.Wmiaręupływuczasuzacząłjednakinaczejpostrzegać
polskąrzeczywistośćizrozumiał,żedostępnesąwniejjedyniepozo-
rywolności,żerzeczywistośćsocjalizmu–nieważnewjakimwydaniu
–jestjejzaprzeczeniem.Naskutekwydarzeń1968r.,kiedyzmuszono
doemigracjiwieluobywatelimającychżydowskiepochodzenie,podjął
decyzjęoopuszczeniuPolski.Wdrugiejpołowie1968r.osiadłwParyżu,
któryokazałsięostatnimprzystankiemjegoemigracji.
WeFrancjiMichaiłHellerzacząłpracowaćjakonaukowiecipu-
blicysta.Aktywnie,choćniecozdystansu,uczestniczyłwtworzeniu
francuskiegośrodowiskarosyjskiejemigracji.Współpracowałtakże
zemigrantamipolskimi,zktórymipozostałdokońcażyciawbardzo
bliskichstosunkach.DoktoryzowałsięihabilitowałnaSorbonie,pi-
sałtłumaczonenawielejęzykówksiążkiotematycesowietologicznej
orazpublikowałwtakichczasopismachjaknKultura”,nКонтинент”,
nРусскаямысль”,nSurvey”czynCahiersdumonderusseetsovié-
tique”.WtrakciepobytuweFrancjizostałpozbawionyobywatelstwa
sowieckiego,auzyskałfrancuskie.Opowrociedoojczyznynastałeni-
gdyniemyślał–nierozważałtegonawetpoprzemianachustrojowych
w1991r.Pozostałaktywnyintelektualnieażdośmierciwstyczniu
1997r.Zmarłwwiekusiedemdziesięciuczterechlat.
4[M.Heller,wypowiedźwfilmie:]MichałHeller-prawdaokomunizmie,reż.
P.Woldan,TVP,1994.Wwypowiedziachzarejestrowanychnapotrzebytegofilmu
Hellermówiłpopolsku.
