Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MichaiłHeller-życiorysemigranta
21
ŻycieHelleradwukrotnieulegałoradykalnymzmianom:naj-
pierwemigracjazeZwiązkuSowieckiego,późniejucieczkazPolski
doFrancji.Dwukrotnyprzymuszmianystylużyciaiodnalezienia
sięwobcejrzeczywistościtowydarzenia,którewyznaczajątrzybar-
dzowyraźneetapywjegobiografii.JaktoująłsamHellerw1994r.:
nWmoimżyciuprzeżyłem,jakgdyby,trzyżycia:trzyżyciadlatego,
żezmuszonybyłem,zmuszonyjestemmówićconajmniejwtrzech
językach.Każdynowyjęzyktojestwłaściwienoweżycie[ł]”5.
Szczegółowabiografia,którazostanieponiżejprzedstawiona,jest
próbąprześledzeniażyciowejwędrówkiHellera,przeanalizowania
iodszukaniaelementów,któremiaływpływnato,żestałsięonjed-
nymznajbardziejpoważanychwPolsceinaświecieautorytetów
wkwestiachdotyczącychZwiązkuSowieckiego.WyjątkowośćHelle-
rajakohistorykaianalitykabieżącychsprawpolitycznych,brałasię
zwieluźródeł.Bardzoważnebyłoto,żesamdoświadczyłrepresyj-
nościsystemusowieckiegoipróbowałzrozumiećjegospecyfikęjesz-
czewokresie,gdyprzebywałwZSRSiPRL.Niebezznaczeniabyły
takżejegowykształceniehistoryczneorazpasjaczytelnicza.Byłon,
jakbyśmytodzisiajokreślili,badaczeminterdyscyplinarnym–inte-
resowałogobardzowielezagadnień,którychwspólnymelementem
byłarefleksjanatematspołeczeństwasowieckiego.Człowiekispołe-
czeństwo,otoczenie,wjakimprzyszłofunkcjonowaćjednostce,wyda-
jąsięgłównymobszaremzainteresowańHellera,coczynigojednym
zniewielubadaczypoświęcającychtakwielemiejscawswoichpra-
cachnarefleksjęnadmoralnością,sposobamimyśleniaczyemocjami
jednostekispołeczeństw.CentralnympunktemrozmyślańHellera,
tematem,którywprowadziłdosowietologii,byłaproblematykabol-
szewickiegoprojektustworzeniaidealnegoobywatela–homosovieti-
cus,człowiekasowieckiego.
ZanimjednakHellerstałsięświatowejsławysowietologiem
–autoremjednychznajważniejszychpozycjinatematZwiązkuSo-
wieckiego–przeszedłtrudnądrogę,którawiodłaprzezdwiesto-
licesocjalistycznejEuropy,MoskwęorazWarszawę.Żebypoznać
izrozumiećjegotwórczość,należyprzyjrzećsięhistoriijegożycia,
którarozpoczynasięw1922r.wniedużymbiałoruskimmieście
–Mohylewie.
5[M.Heller,wypowiedźwfilmie:]MichałHeller-prawdaokomunizmie…
