Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MichaiłHeller-życiorysemigranta
29
uczestniczyćaktywniewdziałaniachwojennych,Hellerbrałudział
wstudenckichakcjachbudowaniaumocnieńmiejskich,pomagałtak-
żewprowadzeniuobronyprzeciwlotniczej39.
Trwał–wrazzcałymuniwersytetem–wzawieszeniuprzezkilka
miesięcy:zjednejstronyprzerwanestudiaichęćpogłębianiawiedzy,
zdrugiejprzymuspracy,gotowośćdowalki,zagrożenieżyciaprzez
nalotylotniczeibieda.Jeśliistniałjakikolwiekwspólnymianownik,
jakaścechacharakterystycznadlazdecydowanejwiększościmieszkań-
cówZSRS,byłatowłaśniebieda.Biedziezaśtowarzyszyłgłód,który
wśródstudentówzyskałokreślenieжизньвпроголодь,oznaczające
dosłownienżycieogłodzie”–nnieklęskęgłodu,lecznotoryczne,rokpo
roku,dzieńpodniubolesnezawrotygłowyissaniewżołądku”40.
Porozpoczęciudziałańwojennychpodjętodecyzjęoewakuowa-
niuuczelnimoskiewskichnaterenywschodnieZSRS.Jednocześnie
zlikwidowanoIFLIiwłączonogowstrukturyMoskiewskiegoUni-
wersytetuPaństwowegoim.MichaiłaŁomonosowa(Московский
государственныйуниверситетимениМ.В.Πомоносова,dalej:
MGU).Niektórzystudencijużwmiesiącachnwakacyjnych”przenie-
ślisiędoazjatyckiejczęścikraju,gdzieorganizowanonowezaplecze
uniwersyteckie.Jednakwieluznichpozostałowmieścieażdojesie-
ni–dopoczątkunastępnegorokustudiów,którywypadłdokładnie
wmomencierozpoczęcianiemieckiejofensywynaMoskwę.Sytuacja
ZwiązkuSowieckiego,Moskwy,uniwersytetuistudentówbyłatym
gorsza,imbliżejznajdywałysięniemieckieczołgi.Wpoczątkulisto-
padawładzepoleciływysłanieostatnichtransportów,któremiały
zabraćresztęstudentównawschódkraju41.Studencimoglizadecydo-
wać,czychcąwyjechać,czyteżwoląpozostaćwprzygotowującejsię
dooblężeniastolicy42.MichaiłHellertaksformułowałswojestanowi-
skowrozmowiezJurijemPoljakowem:
Trzebajechać.WAzjiŚrodkowejlubnaUralumożemyzrobićcośpożyteczne-
go.AtuNiemcyrozjadąwszystkichczołgamialboprzemieniąMoskwęwgetto.
Adokładniejwdwagetta.DlaRosjan–nadługo.DlaŻydów–nazawsze43.
39Ю.Поляков,МИФЛИи56летпосле,s.45–47.
40M.Gessen,EsteraiRóział,s.99.
41Ю.Поляков,МИФЛИи56летпосле,s.51;Э.Гессен,Штрихикбиогра-
фии-2,s.27.
42https://www.msu.ru/en/info/history3.html#nachalo2[dostęp:23.03.2018].
43Ю.Поляков,МИФЛИи56летпосле,s.51.
