Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
PolskiewątkiwżyciuMichaiłaHellera
WiększośćznajomychHellerawybrałapodobnie;wlistopa-
dzie1941r.opuścilistolicęZSRS.Przezpierwszytydzieńjazdy
pociągiemwagonystudentówbyłykilkukrotnieostrzeliwaneprzez
niemieckiesamoloty44.Później,mimożezestronyhitlerowcównie
byłojużzagrożenia,podróżstawałasięcoraztrudniejsza.Brakowa-
łoświeżejwody,cobyłodokuczliwezwłaszczapodczasprzymuso-
wychpostojówpociągu,częstowprzypadkowych,bezludnychmiej-
scach–pierwszeństwomiałyjadącenafronttransportywojskowe.
WtrakciepodróżyprzezSyberięstudencizbieraliśnieginimzastę-
powaliwodędomyciaipicia45.Wszechobecnybrudiniedożywienie
wywołałepidemięduruplamistego–studentów,uktórychgozdia-
gnozowano,zabieranozpostojówkaretkamidolokalnychszpita-
li46.Byćmożewłaśniewtedy,wtrakcietejuciążliwejjazdywgłąb
Azji,Hellernabawiłsięgruźlicy,któramęczyćgomiałajużdokoń-
cażycia47.Mimowszystkichniedogodnościpodróżymłodyhistoryk
regularnie,nakażdympostoju,starałsięporozmawiaćzEugenią
Chigryn48.
Dopierowkońcu1941r.,tużprzedNowymRokiem,studencido-
tarlidocelu–doAszchabadu,stolicyTurkmeńskiejSocjalistycznej
RepublikiSowieckiej49.Totamzacząłdziałaćmoskiewskiuniwersy-
tet,korzystajączpomieszczeńlokalnegoInstytutuPedagogicznego,
któryudostępniłstudentompokojewakademikuorazsalewykłado-
wedoprowadzeniazajęć50.Aszchabadodpewnegojużczasuprzyjmo-
wałuchodźcówzzachodniejczęścikraju,wzwiązkuzczymmiasto
byłowpewnymstopniuzdominowaneprzezRosjan51.Sytuacjabyła
dramatyczna–dochodziłodosporówzmiejscowąludnością,awszyst-
kimdoskwierałwiecznybrakjedzenia.EwakuowanistudencizMo-
skwyzdążylizapomnieć,jaksmakowałykartofle52,otrzymującza-
miastnichracjeżywnościowewpostacichlebaiobosów–twardych
44E.Gessen,Drogi,którychniewybieramy,s.31.
45Tamże.
46Tamże,s.31–32.
47L.Heller,Człowiek,którywiedziałł,s.154.
48Э.Гессен,Штрихикбиографии-2,s.27.
49Zob.historiaMGUnaoficjalnejstronieuniwersytetu:https://www.msu.ru/
en/info/history3.html#nachalo2[dostęp:23.03.2018].
50Э.Гессен,Штрихикбиографии-2,s.27.
51M.Gessen,EsteraiRóział,s.107.
52Tamże,s.128.
