Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
Oczym(nie)opowiadająpolsko-niemieckiemiejscapamięci
Istotąjestopismechanizmówkonstruowaniamiejscpamięciiichfunkcjiwewzajemnym
postrzeganiuwkontekściehistorycznychuwarunkowańwPolsceiwNiemczech.
7.Zasadapoliwalencjiifunkcjonalności
Obokklasycznychmiejscpamięciwtomietrzecimprzedstawimymiejscaparalelne,
czylitakie,którewobukulturachpamięcipełniąporównywalnąfunkcję,niezależnieod
ichobecnościwkulturzesąsiedniej.Wtensposóbukazujemyuniwersalnośćprocesów
pamiętaniaikształtowaniamiejscpamięci.
8.Zasadazmiennejgeometrii
Chodziodostrzeżenieodmiennegokontekstuiinterpretacjimiejscpamięci.Takiemiejsca
jaknAuschwitz”
,nAmeryka”
,nRosja”mająniewątpliwykontekstbilateralny,alecharakter
ichjestrównieżuniwersalny.Miejscapamięcimogąbyćrównieżodmiennieinterpreto-
walnezewzględunaspecyfikęregionalną,naprzykładspołecznośćpolskichziemzachod-
nichczęstozupełnieinaczejpostrzegapolsko-niemieckiwymiarhistoriizewzględuna
bezpośrednikontaktzespuściznąniemiecką.Transnarodowykontekstrozszerzonyzostał
operspektywęspołecznąiwyznaniową.Tazasadapozwalauniknąćmonolitycznego(czyli
wtymprzypadkunarodowego)postrzeganiamiejscpamięci.
9.Zasadaparytetu
Dalecyjesteśmyodsztucznegozacieraniaasymetriipolsko-niemieckich.Ważnejednak,
bywprojekciebilateralnymszukaćwmiaręmożliwościwspólnegojęzykaopisu.Chodzi
zarównoopojęciateoretyczne,jakiozjawiskaparalelne(zob.zasadasiódma).Przykład
pierwszy:wostatnimczasieteoretycznydyskursopamięcizdominowanyzostałprzez
naukęamerykańską,francuskąiniemiecką.Zpolawidzeniazniknąłdorobekpolskiej
socjologiikultury,którywkontekściepamięcimadużeznaczeniejużodlatdwudziestych
XXwieku.Możnabypowiedzieć,żepolscysocjologowiekulturybyliprekursoramidzi-
siejszejhistoriidrugiegostopnia(np.FlorianZnaniecki[1882-1958],ijegonwspółczyn-
nikhumanistyczny”),anhistoriażywa”
70
NinyAssorodobraj-Kulizlatpięćdziesiątych
XXw.tonicinnegojakprekursorpamięcifunkcjonalnejAleidyAssmanna.Przykład
drugi:byuniknąćsztucznegoszukaniaekwiwalentówterminologicznych,projektma
tytułdwujęzyczny:Polsko-niemieckiemiejscapamięci|Deutsch-PolnischeErinnerungsorte.
10.Zasadakompatybilnościikomunikatywności
Całyprojektzbudowanyjestnamożliwiestabilnym,jednolitymfundamencienauko-
wym,wykorzystującymdorobekwspółczesnejmetodologiiipraktykiopisywaniamiejsc
pamięci.Tworzytopodstawykompatybilnościiotwierapoleporównawcze.Ponadsto
tekstówponadstuautorówbędziemogłotworzyćdziękitemuwmiarękompleksową
opowieśćostosunkachpolsko-niemieckich.Sametekstyopisująceposzczególnemiejsca
pamięcimająmiećcharakteresejówadresowanychnietylkodofachowców,lecztakże
doszerokiegokręguczytelników.
70
NinaAssorodobraj,„Żywahistoria”.Świadomośćhistoryczna:symptomyipropozycjebadawcze,
nStudiaSocjologiczne”2(1963),s.5-45.
