Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
72
Prusy
w1945r.defactoprzestałoistnieć.Przejściewiększościdawnychpruskichprowincji
wschodnichwpolskieręce,atakże→ucieczkaiwypędzenieludnościniemieckiej
ztychterenówuniemożliwiałyodrodzenietegopaństwa.
Zpoczątkupolskaludnośćnapływowaniebyławnajmniejszymstopniuzain-
teresowanazastanymnatychterenachmaterialnymdziedzictwemPrusczypru-
skąhistoriątychziem,nietylkodlatego,żePrusyuważanebyłyzawroganarodu
polskiego,aleteżdlatego,żemarksiścitraktowalijejakosiedliskoreakcji.Ztego
powoduniszczonosymbolicznepruskiemiejscapamięci(pomniki,niektórebudynki
pruskiejadministracji,częściowozburzonopałackrólówpruskichweWrocławiu),ale
też-napozostałychterenachPolskiiNRD-radykalnieprzekształconotradycyjną
podstawęsocjoekonomiczną:dokilkusetdworów,rozsianychpodawnychpruskich
prowincjachwschodnich,przeniosłysiępaństwowegospodarstwarolne,spółdzielnie
produkcyjneiszkołypodstawowe.
Po1945r.PrusyspotkałysięwPolscezjednoznacznymodrzuceniem,nato-
miastwNiemczechsprawynieprzedstawiałysiętakprosto.Państwotodwukrotnie
zawiodło:byłowspółodpowiedzialnezaIwojnęświatową,októrejjeszczepamiętano,
uległorównieżnarodowemusocjalizmowi.Jegohistoryczneterytoriumpodzielono
międzypięćprzyszłychpaństw:RepublikęFederalną,NRD,Polskę,Rosję(Obwód
Kaliningradzki)iLitwę.Brandenburgia,stanowiącardzenneterytoriaKrólestwa
Prus,należałaterazdoNRD.PaństwotozamieszkałeprzezwieluPrusaków,które
zpoczątkubardzokrytycznieodnosiłosiędodziedzictwaPrus:wystarczywspomnieć
owysadzeniupałacówHohenzollernówwBerlinieiPoczdamie,atakżeopiętnowa-
niupruskiegomilitaryzmuifeudalizmu.
TakżewNiemczechZachodnichmieszkałowielemilionówPrusaków-bylitoci,
którzyprzedczypo1918r.byliobywatelamizachodnichczęściPrus,atakżeci,którzy
utraciliswojeziemierodzinnenaŚląsku,wBrandenburgiiWschodniej,naPomorzu,
wPrusachWschodnichiZachodnich,pozatymuciekinierzyzNRD.Wśróduchodź-
ców,wypędzonychiwysiedleńcówniewykształciłasięjednakwspólnaświadomość
pruska,raczejzrzeszalisięoni-zresztąbynajmniejniewszyscy-wziomkostwach
kultywującychretrospektywnąświadomośćregionalną.TakżewpolityceRepubliki
FederalnejNiemiecniebyłowdłuższejperspektywieniczego,comogłobyprowadzić
dointegracjimieszkańcówdawnychPrus.
AjednakwRepubliceBońskiejtoczyłasiędebatanatematPrus,bowiempodej-
mującpróbęwyjaśnienianniemieckiejkatastrofy”(FriedrichMeinecke),ciągleszu-
kanojejźródełwhistoriiPrus.Czywięcdrogadonarodowegosocjalizmuistotnie
wybrukowanabyłapruskimitradycjami,czymożeniebyłotużadnychpowiązań?
CzypolitykaHitlerastanowiła-jakpisałSebastianHaffner-nekstremalneprzeci-
wieństwo”politykiPrus,opartejnazasadachpraworządności,tolerancjiineutral-
nościświatopoglądowej?
40
Jakoprzejściowerozwiązanietejkwestiimożnabyłoby
40SebastianHaffner,Prusybezlegendy…,s.192.
