Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
MichaelG.Müller
Zjednejstronybyłytotakzwanepost-colonialstudies.Podawałyonewwątpliwość
rozpowszechnioneprzekonanie,jakobytrzebabyłorozumiećhistorięekspansji
kolonialnejmocarstweuropejskichjakoprocesprzenoszeniaeuropejskichmodeli
władzy,państwowości,ekonomiiicywilizacjiwinneczęściświata,toznaczyjako
bezpośredni,jednokierunkowyneksport”wzorcówkulturowych.Post-colonialstu-
dieszwracająuwagęnainterakcjemiędzykoloniamiaicheuropejskimimetropolia-
miipodkreślająudziałspołeczeństwskolonizowanychwaktywnymkształtowaniu
światakolonialnego,wtymtakżesamychmetropolii4.
Zdrugiejjednakstrony-cojeszczeważniejsze-podwpływemnajnowszych
przeobrażeńekonomicznychistotnymprzedmiotembadańhistorycznychstałsię
samprocesglobalizacji5.Najistotniejszarolaprzypadałatu-inadalprzypada-
dwómpodstawowymprzesłankom:popierwszezałożeniu,że(mimoiżglobalizacja
jakotakaniejestzjawiskiemukształtowanymdopieropodkoniecXXw.)zacieś-
nianiesiępowiązańmiędzyprzestrzeniamidziałaniaikomunikacjijestdlanowo-
czesnościswoistympowszechnodziejowymprzełomem,amianowicieprzejściemdo
nowegoglobalnegoporządku,wktórymnietylkopaństwanarodowe,alerównież
regionyhistorycznejakbasenMorzaŚródziemnegoczyBałtyckiegostanowiąele-
mentywiększychcałości.Drugiezałożeniegłosi,żenhistoriapozapaństwemnaro-
dowym”jestniejakozdefinicjinglobalna”
.Toznaczy,żewszystko,cozdarzyłosię
pozaobszaremwpływupaństwirządównarodowych,jestujmowaneiinterpretowa-
nejakoefektglobalnychprzemian.Takwięchistorycyglobalizacjimająskłonność
doprzeciwstawianiapaństwanarodowegoinprzestrzeniglobalnej”
.
Innymisłowy,historycyglobalizacjibadająprzedewszystkim,jakogólnoświa-
toweprocesytransformacjizmieniałyspołeczeństwanarodowe,czyteżjakpaństwa
narodowestawałysięglobalnymiaktorami.Próbująteż,jaknaprzykładChristopher
Bayly6czyJürgenOsterhammel7,zrozumiećnprzeobrażaniesięświata”
,badającdy-
namikęprocesówglobalnych.Konkretnezwiązkimiędzyposzczególnymiprze-
strzeniamiodgrywająturaczejpodrzędnąrolę.Ważniejszesązmianyrelacjimiędzy
przestrzeniąaczasem,polegającenaprzyspieszeniu-awięcto,cogeografDavid
Harveynazwałnkompresjączasoprzestrzeni”(time-spacecompression)iuznałza
charakterystycznącechęponowoczesności8.
Krążącawokółtegotypuproblemównajnowszadyskusjanatemathistoriitrans-
narodowej-choćowocnainieodzowna-niejestsynteząwcześniejszychrozważań,
4Por.Globalgeschichte.Theorien,Ansätze,Themen,red.SebastianConradiin.,FrankfurtamMain2007.
5MichaelGeyer,CharlesBright,WorldHistoryinGlobalAge,nAmericanHistoricalReview”
100(1995),s.1034-1060.
6ChristopherA.Bayly,Ontransnationalhistory,nAmericanHistoricalReview”111(2006),s.1441-
1464.
7JürgenOsterhammel,DieVerwandlungderWelt.EineGeschichtedes19.Jahrhunderts,München
2009.
8DavidHarvey,Theconditionofpostmodernity:Anenquiryintotheoriginsofculturalchange,
Oxford1989.
