Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Historiatransnarodowa,historiawzajemnychoddziaływańi(po)dzielonemiejscał
21
historienarodowewżadnymrazieniesąmonadami,arelacjezzagranicątocoś
więcejniżjedynieelementcząstkowydziałańnapoluspołecznymipolitycznym.
Naniemalwszystkichpoziomachzbiorowedoświadczenieorazdziałaniaspołeczne
ipolityczneuwarunkowanesąbowiemczynnikamitransnarodowymi.Modelten
zostałopracowanyzmyśląorozpoczęciudyskusjinatematwzajemnychoddzia-
ływańpolsko-niemieckich.Zasadniczomożnagojednakowocniezastosowaćdo
badaniakażdejkonstelacjisąsiedzkiej-niejestonograniczonyanidorelacjimiędzy
narodamijakopaństwaminarodowymi,anidostosunkówbilateralnych!
SukcesopracowanejprzezZernackametodologiihistoriiwzajemnychoddzia-
ływańijejwpływnanaukihistorycznejestniepodważalny.Nowszepracenatemat
historiistosunkówpolsko-niemieckichzpewnościąnależądonajlepszychbadań
europejskichnapoluhistoriitransnarodowej.Niewszystkieodnosząsięexplicitedo
koncepcjimetodologicznejZernacka.Niemniejwiększość,wmniejszymlubwięk-
szymstopniu,uwzględniasformułowaneprzezniegozałożeniametodologiczne.
Wjakimkierunkurozwijałasiępóźniejszadyskusja,awięcjakiepojawiłysię
uzupełnieniaialternatywydlakoncepcjihistoriiwzajemnychoddziaływań?Pod
nazwąnhistoriitransferukulturowego”(Transfergeschichte),ntranskulturowejhisto-
riiporównawczej”(transkulturellvergleichendeGeschichte),nkomparatystykicywi-
lizacji”(Zivilisationsvergleich)ihistoirecroiséepowstałyteorieuwzględniającenową
wrażliwośćmetodologicznąitematyczną:wpływykulturoznawczejreorientacjinauk
historycznychiichtransdyscyplinarnegootwarcianafilologięietnologię,wyzwania
stawianeprzezpost-colonialstudies,szybkopostępującąinternacjonalizację,atak-
żeglobalizacjęsamejdyskusjimetodologicznejwnaukachhistorycznych.Rzadko
-aobecniejeszczerzadziej-odwoływanosięprzytymbezpośredniodokoncepcji
Zernacka.Zanojcówzałożycieli”transnarodowejhistoriografiipowszechnieuwa-
żasięhistorykówfrancuskichbądźekspertówfrankofońskich,odMarcaBlochapo
MichelaEspagne’aiMichaelaWernera-cowynikatakżeznadalstosunkowoogra-
niczonegozasięguoddziaływaniahistoriografiizajmującejsięEuropąWschodnią13.
Zresztąrównieżnatympolubadańpreferowanajestnowaterminologia,ponieważ
-jaksięczasamiargumentuje-pozwalaprzezwyciężyćrzekomeograniczeniekon-
cepcjiZernackadohistoriipolitycznejiposzerzyćjejhoryzontywewspomniany
wyżejsposób14.Dlategotrudnomówićosystematycznejdyskusjinadtym,jakdale-
cenowszepróbystworzeniamodelubadań,pozahistoriąwzajemnychoddziaływań,
rzeczywiścieposzerzyłymożliwościanalityczneiinterpretacyjne.
13Por.np.MatthiasMiddell,VonderWechselseitigkeitderKulturenimAustausch:dasKonzeptdes
KulturtransfersinverschiedenenForschungskontexten,w:MetropolenundKulturtransfersim15./16.Jahr-
hundert:Prag-Krakau-Danzig-Wien,red.AndreaLanger,GeorgMichels,Stuttgart2001,s.15-51.
14NawetuczniowieZernackaniekonieczniesązabezpieczeniprzedtegorodzajubłędamiwujęciu
koncepcjihistoriiwzajemnychpowiązań,por.(pozatymprzemyślanyimetodologicznieinnowacyjny)
artykuł:MartinAust,VerflochteneErinnerungen.EinleitendeAusführungenzurAffinitätvonGedächtnis-
undVerflechtungsgeschichte,w:VerflochteneErinnerungen.PolenundseineNachbarnim19.und20.Jahr-
hundert,red.MartinAust,KrzysztofRuchniewicz,StefanTroebst,Köln-Weimar-Wien2009,s.1-15.
