Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
MichaelG.Müller
Możnasiętemuprzyjrzećnaprzykładzieteoriintransferukulturowego”
.Kon-
cepcjata,sformułowanaw1985r.przezMichelaEspagne’aiMichaelaWernera,
awNiemczechzpowodzeniemzastosowanawpraktyceprzezMatthiasaMiddella,
byłazrazureakcjąnasporyozasięgigranicekomparatystykiliteraturoznawczej15.
Chodziłozarównooprzełamaniefiksacjitradycyjnejkomparatystykina(pozornie
monolitycznych)kulturachnarodowych,jakiouwzględnieniewzajemnościproce-
sówkomunikacjimiędzykulturami,czylimiędzyinnymiopodważenieutrwalonych
wyobrażeńnatematnprzepaścikulturowej”ijednokierunkowejdyfuzjinosiągnięć
kulturalnych”odcentrumdoperyferii.Takwięcwbadaniachnadtransferemkultu-
rowymkażdąkulturęsłuszniepostrzegasięjakozasadniczonhybrydyczną”
,acelem
jestsystematycznezbadanieszczególnychuwarunkowańikontekstówregionalnej
cyrkulacjiidei,technologii,praktykkulturowych-wrazzrekonstrukcjąpersonal-
nychiinstytucjonalnychsiecipośrednictwakulturowego,jegomediami,sposoba-
mirecepcjiimodyfikującymprzyswajaniemwzorcówkulturowych.Rzeczywiście
stworzyłotoszansenaprzyjęcienowejperspektywywbadaniuprocesunwędrówki
kultur”międzyspołeczeństwamieuropejskimi-perspektywyażdolatosiemdzie-
siątychXXw.nieobecnejwkulturoznawstwie,obszarzebadańsilniezróżnicowa-
nymnarodowoirozczłonkowanymnaposzczególnedyscypliny.Niejesttojednak
projektopierającysięnazałożeniachprzeciwstawnychdozałożeńhistoriiwzajem-
nychoddziaływań,którawrozumieniuZernackajaknajbardziejobejmujeprocesy
komunikacjiiinterakcjikulturowej.Mamydoczynieniaraczejzpogłębieniemjego
koncepcjiwodniesieniudopolabadań,naktórymdopierowostatnichdziesięcio-
leciachpodjętosystematycznywysiłekzmierzającydokompleksowejanalizyproce-
sówtransnarodowychinterakcji.
Wydajesięnatomiast,żekoncepcjankomparatystykicywilizacji”
,którąwNiem-
czechspopularyzowałprzedewszystkimHartmutKaelble16,maniewielkizwiązek
zhistoriąwzajemnychoddziaływań.Wprawdzierównieżiwtymwypadkuchodzi
oprowadzeniebadańnbezhistoriinarodowej”
,jednakprzedewszystkimzmyślą
onapisaniuhistoriieuropejskiejczyteżpostkolonialnejhistoriipowszechnej.Pojęcie
cywilizacjijesttuświadomiestosowaneinkluzywnie,naprzykładwcelupodkre-
śleniajednościeuropejskichdoświadczeńiwartościponadnarodowąsegmentacją
dziejówkontynentu.Równocześniezaśmasłużyćproblematyzowaniuianalizieróż-
nicykulturowejczyteżcywilizacyjnej-wyjaśnieniu,dlaczegoposzczególnespołe-
czeństwawkroczyłynacałkowicieodmienneścieżkirozwojunawetprzytakichsa-
mychlubzbliżonychuwarunkowaniachstrukturalnych.Wielkązaletątejkoncepcji
15MatthiasMiddell,KulturtransferundnationaleGeschichte,w:DimensionenderKultur-undGesell-
schaftsgeschichte,FestschriftfürHannesSiegristzum60.Geburtstag,red.idem,Leipzig2007,s.49-72;
idem,VonderWechselseitigkeit…
16HartmutKaelble,DerhistorischeZivilisationsvergleich,w:DiskurseundEntwicklungspfade.Ver-
gleicheindenGesellschafts-undSozialwissenschaften,red.idem,JürgenSchriewer,FrankfurtamMain
1999,s.29-52.
