Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
jestzatemzawodnośćrynku.Teoriazawodnościrynkujestjednązgłównych
teoriiokreślającychwarunkiingerencjipaństwawmechanizmrynkowy.
Przedstawicielenurtuekonomiiklasycznej,wśródktórychnależywskazać
przedewszystkimA.SmithaiD.Ricarda,zakładalibiernąrolępaństwaidobrze
funkcjonującymechanizmrynkowy,niezakłóconyprzezdziałaniapaństwa,
prowadzącydorównowagigospodarczej,którajestosiąganadzięki„niewi-
dzialnejręcerynku”.A.SmithwBadaniachnadnaturąiprzyczynamibogactwa
narodów2z1776r.akcentowałliberalneujęcieprocesówgospodarczych,uznając,
żeingerencjępaństwawprocesygospodarczenależyograniczać.Przyznawałon,
żemechanizmrynkowyczęstonieprowadzidooczekiwanychwynikówspołecz-
nych,leczpoczynioneobserwacjewkontekściewarunkówhistorycznychiinstytu-
cjonalnychAngliidowodziły,żeinterwencjapaństwaprzyniesiegorszyskutekniż
funkcjonowaniewolnegorynku.A.Smithpodjąłprzytympróbępokazania,wjaki
sposóbkonkurencjaimotywzyskusprawiają,żedążeniadorealizacjiwłasnych
interesówjednosteksłużąjednocześnieinteresowicałegospołeczeństwa.Motyw
zyskubędzieprowadziłdosytuacji,wktórejkonkurującymiędzysobąproducenci
będądostarczalidóbrposzukiwanychprzezkonsumentówiwówczasprzetrwają
tylkoteprzedsiębiorstwa,którepomożliwienajniższychcenachwytwarzajątakie
dobra,najakieistniejezapotrzebowanie.A.Smithwskazywał,żewtakichwarun-
kachgospodarka,która„prowadzonajestjakgdybyniewidzialnąrękąrynku”,
osiągniestanokreślanyprzezpopytrównypodażyiwytwarzaniewszystkichdóbr
wmożliwienajlepszysposób.
KoncepcjaA.SmithaznalazławXIXw.poparciezwolennikówdoktrynylese-
feryzmu,tj.wolnegohandlu,którzyuważali,żewolnakonkurencjależywnajlepiej
pojętyminteresiespołeczeństwaitymsamympaństwoniepowinnoingerować
wdziałalnośćsektoraprywatnego,aprzedsiębiorstwaprywatneniepowinny
podlegaćnawetkontroliczyregulacjizestronypaństwa3.Właściwarolapaństwa
polegaławedługfizjokratównaprowadzeniupolitykilaissezfaire7czyli„pozosta-
wianiasprawsamymsobie”i„przyjęciaprzezrządogólnejpostawynieinterwe-
niowaniawgospodarkę”4.Fizjokraci,uznającistnienieokreślonego„naturalnego
porządku”,traktowaligospodarkęjakosamoregulującysięmechanizminatej
podstawieodrzucaliformułowanąwXVIIIw.przezzwolennikówmerkantylizmu
potrzebęingerencjipaństwawgospodarkę.Pogląd,żerynkiwsposóbautoma-
tycznydoprowadzajądoharmonijnychrozwiązańkonfliktówwynikającychzrela-
2A.Smith7Badanianadnaturąiprzyczynamibogactwanarodów7WydawnictwoNaukowe
PWN7Warszawa2008.
3J.E.Stiglitz,Ekonomiasektorapublicznego7WydawnictwoNaukowePWN7Warszawa20047
s.6–7.
4H.Landreth7D.C.Colander7Historiamyśliekonomicznej7WydawnictwoNaukowePWN7
Warszawa20057s.83.