Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
15
tywnegoniedoboru,stałwoczywistejsprzecznościzwizjąfunkcjonowaniarynku
merkantylistów,którzytwierdzili,żepaństwopowinnoaktywniewspieraćrozwój
przemysłuihandlu.Zgodniezmerkantylistycznymsposobemmyśleniawcelu
osiągnięciakorzystnegobilansuhandlowegoprodukcjękrajowąnależałostymu-
lowaćwdrodzeingerencjipaństwawgospodarkęiregulowaniehandluzagra-
nicznego.Oznaczałotonałożenieprotekcyjnychcełnasprowadzanezzagranicy
dobraprzyjednoczesnymzachęcaniudoimportutanichsurowcówsłużącychdo
produkcjiwyrobówprzemysłowychnaeksport.Fizjokraciutrzymywalinatomiast,
żegłówneprzeszkodydlawzrostugospodarczegowynikałyzmerkantylistycznej
politykiregulacjihandluwewnętrznegoizagranicznego.Wszczególnościsprzeci-
wialisięsystemowipodatkowemumerkantylistówiopowiadalisięzapobieraniem
jednegopodatkuobciążającegoziemię5.
Przedstawicieleekonomiiklasycznejopowiadalisięzatemzawolnymrynkiem
iwolnościągospodarczą,dającymipodstawędonajbardziejefektywnegofunkcjo-
nowaniagospodarki.A.Smithtwierdził,żeinterwencjapaństwaprzyniesiegorsze
wynikiodwynikówosiąganychprzezdziałającebezprzeszkódrynkiibędzie
stanowiłanaruszenieprawnaturyiwolnościosobistej.Jużjednaksampogląd
A.Smithanainterwencjępaństwawgospodarkęnależyprzyjąćzpewnymi
zastrzeżeniami,gdyżwskazałontakżewieledziedzin,wktórychtakainterwencja
byłakonieczna.Regulacjahandluzagranicznegomiałabyćkoniecznadlaochrony
rozwijającychsięgałęziprzemysłuorazwsytuacji,gdypolitykacałkowicie
wolnegohandluprowadziłabydonaruszeniaobronnościkraju.Zadaniempaństwa
byłozapewnieniebezpieczeństwawewnętrznegoizewnętrznego,zarządzanie
wymiaremsprawiedliwościorazprowadzeniedlarozwojuhandluioświatydzia-
łalnościkorzystnejspołecznie,chociażnierentownej.Państwopowinnodostarczać
tychdóbr,któreprzynosząznacznekorzyścispołeczne,leczniedostarczane
przezrynek,gdyżnieprzynosząonedostatecznegozysku(dobrapubliczne).
Napaństwiespoczywaobowiązekkonstytuowaniaiutrzymaniapewnychurzą-
dzeńiinstytucjipublicznych,którychdziałalnośćnieleżywinteresieekono-
micznymjednostkilubgrupyjednostek,gdyżdochódznichniepokrywakosztów.
A.Smithsugerował,żepaństwopowinnoutrzymywaćdrogi,mosty,kanały
żeglowneiinnetegorodzajuurządzenia,czylipowinnoonointerweniowaćprzez
rozwójinfrastruktury,dziękiktórejmógłsięrozwijaćhandel.
5Zob.J.J.Spengler,MercantilisticandPhysiocraticGrowthTheory[w:]TheoriesofEcono-
micGrowth,red.B.F.Hoselitz,TheFreePress,Glencoe,Illinois1960.