Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Terminikoncepcje„ponadnarodowości”wstudiacheuropejskich
państw).Trzeciągrupętworząaktorzymiędzyrządowi(przedewszystkimsą
tomiędzynarodoweinstytucjeluborganizacjerządowe)
21
.Czwartągrupąsą
aktorzyinfranarodowi
22
,czylimniejniżponadnarodowi,alebardziejniżna-
rodowiurzędnicypublicznipaństwnarodowychwsłużbiewspólnotowych
działań,rozwijającywspólnotowąUkulturę”zarządzania(np.wkomitetach
komitologicznych).Piątagrupatoaktorzytransnarodowi
23
(np.wielonarodo-
weprzedsiębiorstwa,stowarzyszeniaprzemysłowe,korporacje,holdingi,fir-
myozasięgumiędzynarodowym,transnarodowezrzeszeniabranżowe,mię-
dzynarodowefederacjezwiązkówzawodowych
24
,międzynarodowegrupy
partiipolitycznych,np.frakcjewParlamencieEuropejskim,grupyeksper-
tów,międzynarodowefirmyizespołyprawnicze,massmedia,wtymprzede
wszystkimsatelitarne
25
,bojówkiterrorystyczne,kartelenarkotykowe
26
itd.).
Wkońcuszóstągrupętworząaktorzyponadnarodowi(międzynarodowe
organizacjeiinstytucjeocharakterzeponadnarodowym)
27
.
Wzwiązkuzrozszerzającąsiętypologiąaktorówpojawiająsięwięc
takżenowepoziomywspółczesnychstosunkówmiędzynarodowych.
Poszukiwanietrzeciego,środkowegopoziomu,swoistegomiddlelevel
pomiędzypoziomempaństwowymasystemowym(lubinaczejpomiędzy
poziomemnarodowymamiędzyrządowym),przesądziłoozaniechaniu
21
Wskazaćtutajmożnanaorganizacjeocharakterzeglobalnymnp.ŚwiatowaOrganizacja
Handlu(WorldTradeOrganization–WTO)lubregionalnym,np.SzanghajskaOrganizacjaWspółpra-
cy(ShanghaiCooperationOrganization–SCO).
22
TerminUinfranarodowość”(infrantionalism)stosujem.in.J.J.H.Weiler(zob.poniżej)oraz
S.ClarksonwApplesandOranges.ProspectsfortheComparativeAnalysisoftheEUandNAFTAasCon-
tinentalSystems,EUIWorkingPapers2000,no.23,s.8.
23
Wliteraturzeprzedmiotuczęstozdarzasię,żepoziomtransnarodowy(transnacjonalizm)
rozumianyjestjakoponadnarodowy.Jednakskładicharakteraktorówtransnarodowychpodkreśla
ichspecyfikę,którawjednymaspekciezbliżonajestdoponadnarodowości.Jestnimzdolnośćtych
aktorówdodziałaniapozapaństwami,aleniekoniecznieponadpaństwami.Abyużywaćtegodru-
giegookreśleniawodniesieniudoaktorówtransnarodowych,musielibyoniposiadaćfunkcjenad-
zorczenadpaństwami.Transnacjonalizmjestwięcwęższym,anapewnoinnymtypemrelacjina
areniemiędzynarodowejniżponadnarodowość.Poglądoróżnicachpomiędzysiłamiponadnarodo-
wymiatransnarodowymipodzielam.in.C.Jean.Por.Geopolityka,Wrocław–Warszawa–Kraków2003.
24
SzerokopojętegrupyinteresówlicznieoperującewUEmogądziałaćnaróżnychpozio-
mach,np.regionyorazichprzedstawicielstwawBrukselireprezentująpoziomsubnarodowy,ale
jużeuropejskiefederacjezwiązkówzawodowychczymiędzynarodowegrupyekspertówlokalizo-
wanesąnapoziomietransnarodowym.
25
Np.stacjetelewizyjneAlJazeera,CNNitd.
26
Por.ujęciedotyczącenowychaktorów(siłrozproszonych)wstosunkachmiędzynarodo-
wychwtzw.erzeniebiegunowej(ageofnonpolarity)zaproponowaneprzezRichardaHaassawThe
AgeofNonpolarity:WhatWillFollowUSDominance,ForeignAffairs2008,vol.87,no.3.
27
J.Ruszkowski,Wstępdostudióweuropejskich.Zagadnieniateoretyczneimetodologiczne,War-
szawa2007,s.195–196.
32
