Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ODDZIAŁYWANIESEKTORANAUKINAOTOCZENIE
23
Uniwersytetyśredniowiecznebyłyinstytucjamielitarnymi,którychdziałal-
nośćokreślałyprawanadawaneimprzezmiastaiwładzeduchowne.Uczelnie
zrzeszałynauczycieliorazuczniówwceluprzekazywaniawiedzyorazkulty-
wowaniatradycjiiwartościzgodniezdoktrynąkościelną.Zasadniczoówcze-
sneinstytucjenaukowefunkcjonowałyniezależnieodpotrzebotaczającegoje
świata,aichwpływnaotoczeniezewnętrznebyłograniczony.Polegałgłównie
nakształceniuelitświeckichiduchownych,cowsposóbpośrednioddziały-
wałonaprocesypolityczneorazspołeczne.Mimoistniejącegopotencjałure-
lacjezgospodarkąrealną,tj.wytwórcamiiproducentami,właściwieniemiały
miejsca,adokonywanieodkryćiprzyczynianiesiędopostęputechnicznego
częstoprzypisywanosiłomboskim(Wissema2005).
Okresoświeceniazapoczątkowałpoważnezmianywfunkcjonowaniueuro-
pejskichuczelniwyższych.Wwynikusplotuwydarzeń,wśródktórychzanaj-
ważniejszemożnauznaćpojawieniesięnowychdyscyplinnaukowychimetod
badawczychorazniezależnychodpaństwaiKościołainstytucjinaukowych
(wtymoprofiluinżynieryjnym,rolniczym)konkurencyjnychwobectradycyj-
nychuniwersytetów,podkoniecXVIIIw.wykształciłsięnowytypuczelni,
tzw.uniwersytethumboldtowski.WzorowanenaberlińskimUniwersytecie
Humboldtówinstytucjecharakteryzowałysiępełnąautonomią,wolnościągło-
szeniapoglądównaukowychorazjednościąprowadzeniabadańnaukowych
idydaktyki.Podstawowymcelemuczelniwyższejbyłokształtowaniewtoku
edukacjiindywidualnychosobowości,aniekrótkookresowedążeniamaterial-
ne.Naczelnązasadąuniwersytetuhumboldtowskiegobyłaniezależnośćbadań
prowadzonychprzeznaukowcówodinteresówspołecznych.Tymsamym,
mimozwrotuwkierunkubadańnaukowych,uniwersytettenodcinałsięod
otoczenia.Pracanaukowazakładającapraktycznezastosowanieosiągniętych
rezultatówstanowiłarzadkość,światnaukibyłbowiemobojętnywobecprze-
mysłu(Jóźwiak2003;Leja2006;Metcalfe2010).
Źródłanaukowewskazują,żeistotnymprzełomemwspojrzeniunafunk-
cjesektoranaukowo-badawczegobyłwiekXX,kiedyzakwestionowano
XIX-wiecznąkoncepcjęuniwersytetuautorstwaWilhelmavonHumboldta.Od
lat60.XXw.częściejkrytykujesięuniwersytettypuhumboldtowskiego,który,
choćistotniewpłynąłnamodernizacjęgospodarekkontynentalnejEuropy,miał
wielecechnieprzystającychdonowychuwarunkowańspołeczno-gospodar-
czychXXw.Wszczególnościproblematycznastałasięnacjonalizacjauniwer-
sytetów,którahamowaławymianękadrynaukowejistudentów,cowdłuższej
perspektywieograniczałokonkurencjęorazpowodowałoobniżeniejakości
badańikształcenia.Umasowienieedukacjinapoziomiewyższymobnażyło
biurokratyczneskostnienie,słabysystemzarządzaniaorazbarieryfinansowe
uniwersytetów.Natomiastgłębokaspecjalizacjanaukowaposzczególnychwy-
działówuczelnispowodowała,żeniemogłyonesprostaćwyzwaniombadaw-
czymocharakterzemultidyscyplinarnym,wtymwymagającymdodatkowo
podjęciawspółpracyzpodmiotamipozauniwersyteckimi(Wissema2005).
