Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DonKichot
31
sprawy,którychdosednadochodzićnienależy”
34
.Tymisłowydajeonzupełnie
wyraźnie,jakmniemam,dozrozumienia,żeniechodzitutajprzecieżopraw-
dętzw.faktów-niechodzioniąnietylkowpowieści,aleiwżyciu.Wkrainie,
czylepiej,wkrainach,któreleżąpozaprawdąifałszemniemasensudocho-
dzić,czycośfaktyczniezaszłoiczycośfaktycznieistnieje.Ojakichkrainach
mówimy?Opowieści,ożyciuDonKichota,ożyciuwogóle?
Wtymmiejscunależywziąćpoduwagęzdanie,jakieNabokovwygłosił
orelacjipowieściiuprawdziwegożycia”nasamymwstępiedoswychwykładów
oDonKichocie:uUczynimycownaszejmocy,abyuniknąćfatalnegobłędu
doszukiwaniasięwpowieściach‘prawdziwegożycia’.Niestarajmysięgodzić
fikcjifaktówzfaktamifikcji”
35
.Prawdaoużyciuwogóle”niejestżadnąprawdą
ouprawdziwymżyciu”.Jeślipowieściowyświatjestkrainąleżącąpozaprawdą
ifałszem,toDonKichotjestprawdziwywzupełnienowymsensie:jestonży-
ciemSiebie-poczęściheroicznym,poczęściśmiesznym,poczęściszalonym,
poczęściwyśnionym,poczęściwreszciezrealizowanymiurzeczywistnionym.
DonKichotprezentujeświadomośćwielowarstwową:samemubędącwy-
tworemfikcji,dosłowniewchodziwfikcjęswychpowieściowychperypetii.
Fikcyjnośćjestwięcpodniesionadopotęgi.Jeślijednakpotraktujemyfikcyj-
nośćświataprzedstawionegopoważniejakofikcyjnynośnikznaczeniainie
będziemymierzyćgomiarąuprawdziwegożycia”imiarąufikcjifaktów”,to
samoszaleństworycerzazManchyniebędziejużmiałoznaczenia.Dlaczego
domagaćsięodDonKichota,bybyłunormalny”,tj.wiernyfikcjiuświatapraw-
dziwego”?Szaleństwoinormalnośćprzeplatająsiętutajzesobą,zależnieod
tego,jakąoptykęprzyjmieczytelnik.DlategoteżuprzygodyDonKichota-jak
mówiwpewnymmiejscunarratorzwracającsiębezpośredniodoczytelnika-
musząbyćuczczonepodziwemlubśmiechem”
36
.Aprzecież,jakpamiętamy,
jegoprzygody,jakkażdakomedia,sąlustrem,wktórymmożemysięprzejrzeć.
Choćjednakgraprawdziwościowa(amożelepiej:grafikcji
37
)pozbawia
Siebiekonsystencji,choćSiebiepostacizwielokrotniasięiprzeistacza,tojed-
34
M.deCervantesSaavedra,PrzemyślnyszlachcicDonKichotzManczy,wyd.cyt.,s.209.
35
V.Nabokov,WykładyoDonKichocie,tłum.J.Kozak,WarszawskieWydawnictwoLiterac-
kieMUZASA,Warszawa2001,s.23.
36
M.deCervantesSaavedra,PrzemyślnyszlachcicDonKichotzManczy,wyd.cyt.,t.II,
s.271.
37
GoethewjednymzlistówdoSchopenhaueratakpisze:„[…]podmiotistniejewobszarzezja-
wiskzawszetylkojakoindywiduum,azatempotrzebujepewnejczęściprawdyipewnejczęści
błędu,abyzachowaćswąniepowtarzalność.Anicprzecieżnieodróżnialudzibardziej,jakwła-
śniemieszaninaobutychskładnikówwedleróżnychproporcji”.Cyt.za:R.Safranski,Schopen-
hauer.Dzikieczasyfilozofii,tłum.M.Falkowski,PrószyńskiiS-ka,Warszawa2008,s.213.
