Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
jezarejestrować.Wtymwypadku-jakpisałaAleksandraJanowska-ob‑
11
jaśnieniahistorycznenabierająszczególnegoznaczenia13.ZresztąjużAnna
Pajdzińskaapelowałaoodrzucenieopozycjisynchronia-diachronia,pi‑
sząc:nWopisiefrazeologizmówszczególnietrudnojestrozgraniczyćsyn‑
chronięidiachronię.[ł]swoistykonserwatyzmzasobufrazeologicznego:
przechowywaniearchaicznychleksemów,znaczeńimodelisyntaktycznych
lubjęzykoweutrwalaniedawnychrealiów[ł]zmuszadołączeniakryte‑
riówopisu,jeżeliniechcesiępoprzestaćnaokreśleniuzwiązkujakotworu
»niemodelowego«,o»indywidualnym«,»nietypowym«,»niemotywowanym«
znaczeniu”14.
~~~
Obszarmoichzainteresowańbadawczych,tj.opisnskostniałych”znaczeń
wyrazów,niejakosamnarzuciłmiwybórpodstawymateriałowej-baząuczy‑
niłamsłownikimieszczącehistorycznąiwspółczesnąpolszczyznę.Wydajesię
tomocnouzasadnione,ponieważnieocenionymipodstawowym(aniekiedy
jedynym)źródłemwiedzynatematewolucjiczysemantykiwyrazów,wtym
równieżsensówwycofanychjużzpowszechnegoobiegu,sąleksykony,zwłasz‑
czadawne15.
Poszukującwygasłychtreściwyrazów,musiałamkorzystaćzwiększości
historycznychsłowników.Byłotonieodzowne,ponieważwspółczesnyza‑
sóbfrazeologicznykształtowałsięprzecieżprzezwieki,awspółtworzącego
związkizarchaizmemsemantycznympowstaływróżnychokresachrozwo‑
jowychpolszczyzny16.Trzebaprzytymwyraźniepodkreślić,żeomawiane
komponentyleksykalnenieodrazuweszływskładstałychpołączeńwyra‑
zowych.Możnasądzić,żenajprawdopodobniejelementamijednostekfraze‑
ologicznychstałysięwówczas,kiedybyływyrazamipowszechnieznanymi
iużywanymi,choćnależypamiętać,iżozasięguleksemu(częstotliwościjego
użyć,powszechności)trudnownioskowaćjedynienapodstawiestanusłow‑
nikowego,teżtekstowego17.
HistorycznejednostkijęzykaekscerpowanebyłyzeSłownikastaropolskie-
go18,SłownikapolszczyznyXVIwieku,SłownikajęzykapolskiegoSamuelaBo‑
gusławaLindego,ztzw.SłownikawileńskiegoiSłownikawarszawskiegooraz
13Por.A.Janowska:Polisemiastaropolskichczasowników.Źródła,swoistość,konsekwen-
cje.Katowice2007,s.11.
14A.Pajdzińska:Oznaczeniuzwiązkufrazeologicznego(razjeszcze).W:Problemyfraze-
ologiieuropejskiej.T.4.Red.A.M.Lewicki.Lublin2001,s.15-16.
15Por.I.Kosek,K.Zawilska:Osobliwościleksykalnewskładziezwiązkówfrazeologicz-
nych(nawybranychprzykładach).nJęzykPolski”2012,z.4,s.260.
16Por.A.Pajdzińska:Oznaczeniuzwiązkuł,s.15.
17Por.M.Borejszo:Oarchaizmachleksykalnychisemantycznychł,s.349;I.Kosek,
K.Zawilska:Osobliwościleksykalneł,s.266.
18Wykazwykorzystywanychsłownikówwrazzichskrótamipodajęnakońcupracy.
Wprowadzenie
