Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁI
Archaizm–rozumienie,klasyfikacja
Wiadomo,żejęzykkażdejepokiprzedstawiamozaikęzwrotów,form,
dźwiękówzróżnychczasów:obokbardzostarożytnychresztek-po‑
stacinajzupełniejnowe.
KazimierzNitsch:Archaizmyinowotworyjęzykapotocznego1
Wyrazy[ł]mająswojedzieje,anatreśćtychdziejówskładasięnie‑
tylkomomentichwschoduizachodunawidnokręgużyciajęzykowe‑
go,lecztakżetenajrozmaitszeprzemiany,jakimonewbieguczasu
ulegająmiędzyswojemukazaniemsięazanikiem.
StanisławSzober:Życiewyrazów2
Kluczowydlaniniejszychrozważańterminnarchaizm”wymagaszersze‑
goomówienia,ponieważwliteraturzelingwistycznejspotykamyróżnejego
definicje.Archaizmtoterminstosowanywnauceojęzyku,np.wleksykolo‑
giiileksykografiiwiążesięzchronologizacjąsłownictwa,jestteżcharakte‑
rystycznydlapracteoretycznoliterackich,wktórychprzedmiotemopisusą
archaiczneformyjęzykarozpatrywanegłównieodstronystylistycznej.Wni‑
niejszejpracyinteresowaćmniebędzieprzedewszystkimjegoobjaśnienie
wlingwistyce3.Ówtermin,mimożemadośćdługątradycjęwpolskiejmyśli
1K.Nitsch:Archaizmyinowotworyjęzykapotocznego.nJęzykPolski”1913,z.1,s.12.
2S.Szober:Życiewyrazów.T.2:Zamieranieiprzemianywyrazów.Kraków-Warszawa-
Lublin-Łódź-Poznań-Wilno-Zakopane1930,s.20.
3Najogólniejmówiąc,archaizmamiwsensiestylistycznymsąwycofanezobieguformy
językaużywanedocelówartystycznych,główniejakoelementstylizacjiliterackiej(archaiza‑
cji).Archaizmystylistycznesąśrodkamistosowanymiświadomie,towyrazywskrzeszanece‑
lowo,charakterystycznedlastyluartystycznego,pozanimwzasadziestanowiązjawiskaod‑
osobnioneimarginesowe.Wtekstachwystępujączęstojakosynonimyaktualnychjednostek
języka,np.:gędźba-muzyka,gzło-koszula,lepak-jednak,luty-okrutny,rucho-odzież.Na
tentematzob.m.in.:H.Kurkowska,S.Skorupka:Stylistykapolska.Zarys.Warszawa1959,
s.69-70;S.Kania,J.Tokarski:Zarysleksykologiiileksykografipolskiej.Warszawa1984,
s.133-134;T.Skubalanka:Historycznastylistykajęzykapolskiego.Przekroje.Wrocław-War‑
ROZDZIAŁI:Archaizm–rozumienie,klasyfikacja
