Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Armiametafor
15
odzwierciedlająwartościmieszczańskiegostylużyciaprzedstawicieliwspółczes-
nychzachodnichspołeczeństw,zbytczęstoignorującproblemywarstwgorzej
sytuowanych,któreniemająpieniędzyalbomożliwości,żebykorzystaćzsze-
rokiegopakietuwolnościosobistych.Analogicznaliniakrytykiwywodzisię
zmyślifeministycznej,którawysuwazarzut,żeniektóreliberalneideały,takie
jakkoncepcjaautonomicznegopodmiotualbosprawiedliwościproceduralnej,
wyrażająmęskiewyobrażenianatematwartościowegożycia,któreumniejsza-
jąznaczenieemocjonalności,czułości,relacjimiędzyludźmi,doświadczenia
współzależnościalboodpowiedzialnościzainnych.
WreakcjinawszystkiepodobnewątpliwościRortydokonujetakiejreinter-
pretacjitradycjiliberalnej,abyżyławdialoguzinnymitradycjamiintelektual-
nymi,aprzytymstałasięodpornanamożliwiewieleuzasadnionychobiekcji.
BronizatemliberalnegoRawlsaprzedzarzutamikomunitaryzmuSandela13,bro-
nidemokratycznegoHabermasaprzedzarzutamipostmodernizmuLyotarda14
alboprzedstawiapragmatycznąinterpretacjęfeminizmu15,jednocześnieuznając
potrzebękrytycznejrewizjifilozofiiliberalnej.Proponujęwobectegoprzyjąć
następującązasadęinterpretacyjną:wszystkiekrytyczneargumentyprzeciwko
liberalizmowinależyrozumiećjakoprimafacieuzasadnione,ponieważwyraża-
jąautentycznewartościetyczne.Żywotnośćpragmatycznegoliberalizmuzależy
odtego,nailepotrafionuwzględnićwarchitekturzeliberalnegoporządkunor-
matywnegonaukępłynącązargumentówkrytycznych.Zamierzamwpodobny
sposóbpotraktowaćwtejpracymyślRorty’ego:pragmatycznakoncepcjalibera-
lizmubędzieużyteczna,jeślibędziezdolnarozwijaćsiępodwpływemsłusznych
motywów,któremogłybystanowićźródłojejkrytyki.Rzeczjasnaniemożna
przytymoczekiwać,żewszystkieżądaniawysuwanewobecpragmatycznegoli-
beralizmubędziemożnaspełnić,ponieważ-biorącłącznie-zpewnościąnie
będąonespójne.Niemożnabyćwszystkimdlawszystkich.
Ideapragmatycznegoliberalizmuprowadzidocałościowejprzebudowyteorii
liberalnej.Wróćmydoprzykładuabstrakcyjnegopodmiotu,októrymmówisięza-
zwyczajwnawiązaniudoliberalnychkontynuatorówmyśliImmanuelaKanta-ado
któregoodnosiłasięwiększośćzwymienionychdotądargumentówkrytycznych
13R.Rorty,Adefenseofminimalistliberalism,w:A.L.Allen,M.C.Regan(red.),DebatingDe-
mocracy’sDiscontent:EssaysonAmericanPolitics,Law,andPublicPhilosophy,OxfordUniversity
Press,Oxford1998,s.117-125.
14Tegoż,HabermasiLyotardopostmodernizmie,przeł.J.Holzman,w:Postmodernizm–
kulturawyczerpania?,wyb.M.Giżycki,AkademiaRuchu,Warszawa1988.
15Tegoż,Feminismandpragmatism,nTeTannerLecturesonHumanValues”,7grud-
nia1990,https://tannerlectures.utah.edu/_resources/documents/a-to-z/r/rorty92.pdf(dostęp:
29.10.2021).
