Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Armiametafor
13
I
A.Natenmomentwystarczyzapamiętaćkilkarzeczy.WksiążcePrzygodność,iro-
niaisolidarnośćRortydefiniujeliberalizm,przywołującpoglądJudithShklar,we-
długktórejnliberałowietoludzie,dlaktórychokrucieństwojestnajgorsząrzeczą,
jakiejsiędopuszczamy”10.Dlaczegookrucieństwojestnajgorsząrzeczą,jakiejsię
dopuszczamy?Podstawowaodpowiedź,jakiejudzielaRorty,brzminastępująco:
ponieważprzesądzaotymetykakulturyliberalnej.Dlaczegowyznajemytakąety-
kę?Ponieważtakułożyłasięhistoria.Rortysugerujeczytelnikom,żeprzekonanie
niejestwadliwetylkoztegopowodu,żejegoźródłotkwiwhistorii,anieczymś
niezmiennymalbokoniecznym-jeślizaśjestwdanymprzypadkuwadliwe,to
pozostajepoddaćjekrytyceizgłosićlepszypomysł.Możnajednakrozważyćjesz-
czejednowyjaśnieniepoglądu,żeokrucieństwojestnajgorsząrzeczą,jakiejsię
dopuszczamy,odwołującsięwtymceludosłownikafilozofiipragmatycznej.Jeś-
linagrunciepragmatyzmudziałanierozumiemywkategoriachradzeniasobie
wświecie,tonajgorszym,comożenasspotkać,jestbezradność.Rortyzwraca
uwagę,żeokrucieństwotocoświęcejniżkrzywdzeniedrugiejosoby,naprzykład
przezstosowanieprzemocy.Dlazobrazowaniaprzytaczascenętorturzksiążki
George’aOrwellaRok1984,wktórejpartyjnyfunkcjonariuszO’Brienchcespra-
wić,abybohaterpowieściWinstonSmithnaprawdęuwierzyłwpropagandępartii
totalitarnej,anietylkozaakceptowałjąpodprzymusem.JakpiszeRorty,nnajgor-
sząrzeczą,jakąmożnazrobićjakiejśosobie,jestniedoprowadzeniejejdokrzyku
męczarni,leczwykorzystanietychmęczarnitak,bynawetgdyjużsięskończą,nie
potrafiłasięonaodbudować”11.O’Brienchce,byWinstonSmithrozpadłsięna
kawałkiiniemógłjużpozbierać-chcepozbawićgoosobowości12.Ofiaraokru-
cieństwajestbezradna,ponieważnieistniejedlaniejżadnadrogaucieczki,niepo-
zostawiasięjejżadnegosposobunaradzeniesobieztym,cospotykająwświecie.
Okrucieństwozaczynasięwmomencie,wktórymwiem,żedrugastronaniepo-
siadaśrodków,abyobronićsięprzedskutkamimojegoniechcianegodziałania-
amimotodziałamwniezmienionysposób,abyjąuprzedmiotowićiwywrzeć
naniąprzemożnywpływ.Okrucieństwoprowadzidosytuacji,wktórejsłowniki
stronoddalająsięodsiebietakbardzo,żeporozumieniestajesięniemożliwe.
KsiążkaPrzygodność,ironiaisolidarnośćpoświęconabyławznacznej
mierzerozważaniomnadmiejscemnieliberalnego,okrutnegointelektuali-
stywkulturzeliberalnej.Rortywyrażałnadzieję,żeintelektualistamoże
10PIS,s.16.
11Tamże,s.272.
12Tamże,s.273.
