Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nSzkolnictwoLudowe”–pierwszesądeckieczasopismo(1891-1913)
nośćwycofanianakładuorazponownegodrukuzpominięciemocenzurowanychustę-
pów.Porazpierwszydziałaniacenzurydotknęłypismowkwietniu1891r.,kiedyto
skonfiskowanyzostałartykułpt.Naszszkolnybudżet35.W1893r.cenzurainterwenio-
waładwukrotnie36,wnastępnychlatachkonfiskatystałysięnchlebempowszednim”
dlaredakcji.Początkowoprzedrukowywanonakłady,informująctylkoointerwencji
cenzury,aod1895r.zaczętozaznaczaćzakwestionowanefragmentytekstów,podając
np.nTrzyustępyskonfiskowano”37.OdkońcaXIXw.wydawcapismakonsekwentnie
pozostawiałniezadrukowanefragmentywmiejscachniedopuszczonychprzezcenzurę
dorozpowszechniania,oznaczającjesłowemnSkonfiskowano”,nadwinietązaśpo-
jawiałsięnapis:nPokonfiskacienakładdrugi”38.Widaćwyraźnie,żeredakcjawręcz
chlubiłasięowymiingerencjamicenzorskimi,podtrzymującipodbudowującimage
pismaopozycyjnego.Doszłodotego,żenadwinietąpismazdumąobwieszczano
onumerzekolejnejkonfiskaty,np.nPo59-tejkonfiskacienakładdrugi”39.Ogółem
cenzurainterweniowaławcałejponaddwudziestoletniejhistoriipismablisko200razy,
konfiskującczęstonawetkilkaartykułówwjednymnumerze40.Jednocześnie,aby
zminimalizowaćstratyzwiązanezponownymdrukiemskonfiskowanychnakładów,
Gutowskiuciekłsiędopewnegowybiegu–mianowiciemającgotowyskładpisma,
odbijałjedynie3egzemplarze,któreprzedkładałwładzomdokontroli.Jeżeliniebyło
żadnychingerencji,wówczasrozpoczynałdruk;natomiastwprzypadkukonfiskaty
usuwałzgotowegoskładuzakwestionowanefragmenty,pozostawiającpustemiejsca,
coniepowodowałokoniecznościprzełamywanianumeruidrukowałresztęnakładu41.
ZgodniezprzepisamizamieszczałnałamachnSzkolnictwa”wyrokiprasowedotyczące
ingerencjicenzurywewcześniejszychnumerachpisma.
Wspomniećnależy,żeoprócznSzkolnictwa”od1894r.wydawałJózefGutowski
wrazzZygmuntemMayeremczasopismonMieszczanin.Dwutygodnikpolityczny,
ekonomicznyispołeczny,organmiastmniejszychimiasteczek”orazjegomutacje:
nSądeczanina”inGazetęSądecką”.
Opróczkomiteturedakcyjnegonajwiększyudziałwtworzeniupismamieliautorzy
wywodzącysięzmiejscowegośrodowiskanauczycielskiegoorazzeLwowa,Krakowa,
Tarnowa,Białej,NowegoTarguiinnychmniejszychośrodków42.Zuwaginaopozy-
cyjnywobecwładzszkolnychcharakterpismaprzyjętozasadę,żewszelkieartykuły
będąpublikowaneanonimowo,antylkonawyraźneżądanieautorabędąumieszczane
35
WzbiorachBibliotekiJagiellońskiejszczęśliwymtrafemzachowałysięniekiedyegzemplarzezzakwestiono-
wanymiprzezcenzuręfragmentamioraznowenakłady,copozwalanaporównaniezakresuingerencji.Naopisanym
egz.nSzkolnictwaLudowego”znajdujesięręcznydopisek:nRozpowszechnianiewzbronionenakazemProkuratoryi
[ł]26/41981.L.3999”,wprzedrukowanymzaśegze.widniejenotkaOdRedakcji:nNumer8zostałskonfiskowany
zaartykułNaszbudżetszkolny;wydajemynowynakładzopuszczenieminkryminowanegoartykułu”,nSzkolnictwo
Ludowe”1891,nr8.
36Nr11oraz14,gdzieredakcjainformowała:nZpowoduzarządzonejprzezc.k.Prokurator
yęPaństwakonfiska-
ty,wyjścienumeruspóźnione”,naostatniejstroniezamieszczonorównieżwyrokprasowy.
37
nSzkolnictwo”1895,nr12.
38
Np.wnumerze30z25października1899r.
39
40
41
42
nSzkolnictwo”nr10z5kwietnia1901r.
E.Smajdor,dz.cyt.,s.197.
S.Petrycki,dz.cyt.,s.4-5.
H.Kramarz,dz.cyt.,s.415.
35
