Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AdamRuta
zpodpisemjegonazwiska”43.Trudnodziśoszacować,iluautorówwspółpracowałoze
nSzkolnictwem”wciągublisko23-letniejdziałalnościpisma,samGutowskipisał,że
byłotonzgórądwieścienajwybitniejszychpiór”44.
WciągucałegookresuwydawanianSzkolnictwa”zmieniałasięzawartośćpisma:pew-
nedziałypozostałyniezmienioneodsamegopoczątku,innezanikłylubzmieniłynazwę.
Zależałotoprzedewszystkimodobjętościpisma,aleteżodbieżącegozapotrzebowania
czytelników.W1891r.byłytonastępującedziały:Artykuływstępne;Artykułyróżnej
treści;Pedagogikaidydaktyka;Działgospodarstwa;Wiadomościpotoczne;Kronika
pedagogiczna;Listyzkrajuizagranicy;Piśmiennictwo(recenzje);SprawyTowarzystwa
Pedagogicznego;Konferencjeokręgowe;ZRadypaństwa;Wspomnieniapośmiertne;
Częśćurzędowa;Rozporządzeniawładzszkolnych;Ogłoszeniakonkursów;Felieton;
OdpowiedziodRedakcji;Ogłoszenia.
nSzkolnictwo”nieustannieupominałosięopodniesieniewyjątkowoniskichpoborów
nauczycieliludowych.Porównywanowynagrodzenianauczycieliwkrajachmonarchii;zze-
stawieńtychjednoznaczniewynikało,żegalicyjscynauczycieleludowiotrzymywalinajniższe
poborywcałymcesarstwie.Zestawianorównieżzarobkinauczycieliiurzędników,anawet
porównywanojezpoboramizatrudnionychnastanowiskachrobotniczych,np.nakolei45.
Wynikbyłzawszetakisam–gorzejodnauczycieliniezarabiałprawienikt.Kiedyniepomaga-
łykolejneodezwy,rezolucje,aprojektyustawpodwyższającychpłaceprzepadaływkomisjach
sejmowych,redakcjazainicjowałaakcjępodpisywaniapetycjiwnoszonychbezpośredniodo
cesarza.Spotkałosiętozresztązdezaprobatąstańczyków,którzyuznalitozazdradęipodry-
wanieautorytetusamorządugalicyjskiego.W1894r.zinicjatywynSzkolnictwa”nauczyciele
masowopodpisywalipetycję,wktórejdomaganosięobniżeniaobowiązkowychlatpracyz40
do35orazpodwyższeniapensji.Itainicjatywaspełzłananiczym46,aostateczniezostałapo-
grzebanapodczasgłosowaniawSejmieKrajowymw1898r.47.
Poważnymproblememszkolnictwaludowegobyłustawicznybraknauczycieli,
cosprawiało,żewniektórychokręgachposadynauczycielskiebywałynieobsadzone
całymilatami.Głodowepłace,fatalnewarunkimieszkaniowe–zwłaszczawmałych
miejscowościach,gdzienierzadkonauczycielniemiałwłasnejizby–orazniestabilność
zawodowa,spowodowanaczęstymiprzeniesieniamisłużbowymi,sprawiały,żeabsol-
wenciseminariównauczycielskichczęstojużporokulubkilkulatachpracyrezygno-
walizposadnauczycielskich.Najczęściejpodejmowalipraktykęurzędniczą,zatrud-
nialisięnakolei,napoczciebądźwkasachoszczędności,niektórzyzaciągalisięjako
ochotnicydowojska.Niemalwkażdymnumerzepismaznaleźćmożnainformacje
onemigrantach”zzawodunauczycielskiego48.
Innymprzejawemubezwłasnowolnienianauczycielstwa,obokwspomnianychprze-
niesieńsłużbowychidyscyplinarnych,którychnp.wrokuszkolnym1900/1901było
1874nablisko8tys.zatrudnionych49,byłorozporządzeniewładznakazującenauczy-
43
Naszprogram,nSzkolnictwoLudowe”1891,nr1,s.4.
44
Wiadomościpotoczne,nSzkolnictwo”1898,nr3,s.26.
45
Nauczycielludowyakonduktorkolejowy,nSzkolnictwo”1896,nr15,s.115-116.
46
47
E.Smajdor,dz.cyt.,s.182.
Padłykości!,nSzkolnictwo”1898,nr7.
48
Emigracjanauczycieliludowych,nSzkolnictwoLudowe”1894,nr3,s.23-24.
49
S.Zaleski(nŚwiatłomir”),CiemnotaGalicjiwświetlecyfrifaktów,Lwów1904,s.109.
36
