Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Myśloprawdzie
sceptycznewątpienieinihilistyczneodrzucanie–sązmienne
iróżneprzybierająkształty.Innymisłowy,myślenieoprawdzie
jestniewątpliwiehistoryczniezmienne,jednakżewcałejtej
zmiennościiróżnorodnościsposobówmówieniazachowanazo-
stajecentralnaośproblemu,polegającegonatym,żeuważasię
zaważneto,jakrzeczynaprawdęsięmająorazwjakisposób
wyeliminować,czyzminimalizować,złudzeniaibłędywludz-
kimmyśleniu.Samwięczasadniczysensprawdyiprawdziwości
jestniezmienny,natomiastpłynnesądyskursy,wjakichtensens
siępojawia.Zmiennedyskursyjednakniewpływająnato,że
niezmienniedocieramydojakiegośnaprawdęczyrzeczywi-
ście,któreuznajemyzaważne.Możnawięcnajogólniejpowie-
dzieć,żeprawdajestzawszeobowiązującąwartościąmyślenia.
Złudzenie,błądczyfałszsązawszerozumianejakowartościne-
gatywne.Byłobynonsensemnagrunciektóregokolwiekzezna-
nychjęzykówpowiedzenieItenesejjestdobry,bozwierasame
błędyiwypowiadasądyfałszywe’.Takawypowiedźświadczy-
łabyjedynieonieznajomościwyrażeńdanegojęzyka.Pokazu-
jeto,jakgłębokowmowiezakorzenionejestznaczenieprawdy
jakowartości,dojakiejkażdamyślzmierza.Wtymteżsensienie
jestpustymsformułowaniempowiedzenieoabsolutnościpraw-
dy.Rozmaitośćdyskursówtejabsolutnościniepodważa,lecz
przeciwnie,uwypuklają.Sporyoprawdę,wtymnawetnihili-
stycznestanowiska,potwierdzającentralnośćijednoznaczność
prawdyiprawdziwości.Tasamodzielnaważność(możnateż
powiedziećIabsolutność’)myśli,żeIcośjestnaprawdę’
,stanowi
właśniepodstawęwszystkichfilozoficznychsporówoprawdę
iprawdziwość.Upodłożaichtkwipewnajednoznacznośćpraw-
dy,któradopierostanowigrunt,najakimrodząsięróżnorodne
interpretacjeiszczegółoweopracowaniajejtreści.
NiewątpliwieracjęmaBernardWilliams,gdywswejksiążce
oprawdziepisze:
Nierozważamhistoriipojęciaprawdy,boniewierzę,żetakahi-
storiaistnieje.Samopojęcieprawdy–czylizasadniczarola,jaką
prawdagrawstosunkudojęzyka,znaczeniaiprzekonań–niejest
kulturowozmienne,leczzawszeiwszędzietakiesamo.Niemo-
żemyzrozumiećzróżnicowaniakulturowegobezzałożeniazgóry
tejroli.Istniejąuczoneksiążki,którestarająsięopisaćhistoriępoję-
8
