Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MarekWąsowicz
byćtraktowanajakosamoistneźródłoszczegółowejwiedzyoprawie
wIIRzeczypospolitej18.
Generalniewypadazauważyć,żewwielupowieściachitek-
stachliterackichokresumiędzywojennego(atumożna,obokwspo-
mnianychwyżej,dorzucićjeszczeGenerałaBarczaJuliuszaKadena-
-Bandrowskiego19),przenikniętychobawamiolospolskiegopaństwa,
kierunekjegorozwojuistopieńposzanowaniawnimwolnościobywa-
telskich,prawostanowiważnyelementkreślonejwciemnychbarwach
rzeczywistości.Niejestwięconojasnympunktemodniesienia(jakim
dlaliteraturybyłnaprzykładweFrancjistaleKodeksNapoleona),nie
jestmoralnymdrogowskazem(jakimstałysięprzykładoworulesoflaw
ikonstytucyjnyporządekdlaliteraturyamerykańskiej),jestczęściąnie-
przyjaznego,niezrozumiałegoświata,jegoelementemskładowym,choć
nierzadkoobcejproweniencji,aniekiedynawetzwiastunemrewolucyj-
negoprzewrotu.Tojestobrazprawa,któreDnierządzi”,leczjestinstru-
mentalniewykorzystywaneprzezwładzęijejludziitakjestpostrzega-
neprzezzwykłychobywateli.Wtymprawieiwinstytucjachsądowych
nieznajdująonisolidnegowsparciaimoralnegoładu,natomiastjawią
imsięonejakoskładnikogólnegochaosuibrakustabilizacji.Trudno
przesądzić,nailetakiobraz,wyłaniającysięzgłównychdziełliterac-
kichepokimiędzywojnia,trafnieoddajestanświadomościobywateli
odrodzonejRzeczypospolitej.Zakładającjednak,żepisarzipoetaprze-
twarzająwsposóbartystycznyotaczającąichrzeczywistośćiprzenika-
jącejągłówneniepokojeinadzieje,możnaprzyjąć,że–uwzględniając
wszystkieDostrożnościowe”interpretacje–literaturalatmiędzywojen-
nychmapewienwalorźródłowo-informacyjny.Wyraźniezaznaczasię
wniejcezurapoczątkulattrzydziestych.Oilewcześniejprawopojawia
sięczęstojakopewnauciążliwość,któraniekiedybywadokuczliwa,ale
możnazniejnawetpożartowaćalboteżuczynićjąźródłemsatyrycz-
18Por.niżej:J.Derlikiewicz,ObrazprawawpowieściTadeuszaDołęgi-Mostowicza
„KarieraNikodemaDyzmy”.
19Por.niżej:G.Kuchta,Jakśmietnikwsalonzmieniano.Wybraneaspektyprawne
w„GeneraleBarczu”JuliuszaKadena-Bandrowskiego.
16
