Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Prawodniajutrzejszegozperspektywyantropologiiflozofcznej…
27
rzystującstworzoneprzezsiebieidlasiebieinstytucjewyposażone
wodpowiednieśrodkiprzymusu.Elementem,którypozwalastwo-
rzyćiutrzymaćtenład,jestprawoprzynależnedowarstwykultury.
Tedwiekategorie-państwoorazprawo-sąściślezesobązwiązane.
nUfundowanesąonełącznienawszystkichtrzechwarstwachbyto-
wych.Państwo-bezprawa-obejmujedwiewarstwy:ludzi(zogó-
łemrelacjimiędzynimi)orazmaterialnepodłoże.(ł)Prawo-bez
państwa-mieścisięzaśwwarstwiekultury,razemzinnymijejdzie-
dzinami(moralnością,ideologią,religią,sztuką,mitami,wiedząetc.).
Nośnikiemegzystencjalnymprawasą-opróczkodeksówspisanych
wksięgach-takżeludzkiezachowaniatworzącepraktykędziała-
niainstytucjipaństwowych(parlamentów,rządów,urzędów,armii,
szkolnictwa,sądów,prokuratury,policji,więziennictwaetc.)orazogół
aktówpsychicznychipoprzeznieprzeżywanychtreści,skierowanych
intencjonalnienasensyiwartościnormprawnych.Prawojestzatem
tądziedzinąkultury,któraobsługujecentralnąośorganizacyjnąspo-
łeczeństwa(czylipaństwojakocałość),ażdonajdrobniejszychdetali
życiaobywatelskiego”5.Prawowięcistniejekulturowo,niejestbytem
samoistnym.Opierasięnarealnościsubiektywnychprzeżyćludzkich,
wzachowaniachiinterpretacjachorazzapisachwdostępnychspo-
łeczeństwujęzykachikodachznaczeniowych.Możnazatemstwier-
dzić,żebytujeidealniejakowytwórintencjonalnychaktówludzkiej
świadomości.
Podejmującproblemnaturyprawa,należy,jakwykazałW.Załuski,
wyjśćodczłowiekaijegonatury.Tensposóbpodejściadotematu
określiłwłaśniejakoantropologicznyiwynikającyzewolucyjnejfilo-
zofiiprawa6.Wramachtejteoriiwyróżniłtrzywizjeprawa:
-pierwszazakłada,żeprawopowstałowdrodzeumowyspołecz-
nej,byzapobiecchaosowi,którymcharakteryzowałsięstanna-
tury;
-drugaodrzucałatezęoistnieniustanuspołecznegochaosu,za-
kładającgenetyczneuwarunkowanialudzkichpredyspozycji
5J.Lipiec,My-ludzie…,s.185.
6W.Załuski,Ewolucyjnaflozofaprawa[w:]Filozofaprawa:normyifakty,
red.J.Hołówka,B.Dziobkowski,Warszawa2020,s.414.
