Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
RozdziałII.Zaryshistoriiprawamiędzynarodowego
4.Chiny
50
51
I
Uwarunkowaniahistoryczne.WstarożytnychChinachprawomiędzynarodowe
rozwijałosięwokresierozbiciaChinnawielepaństw(770-221r.p.n.e.).Roz-
wojowisprzyjaływspólnyjęzykiwspólnedziedzictwohistoryczne.Państwate,mające
podobnyustrójspołeczno-gospodarczyipolityczny,zbliżonydofeudalizmu,zamiesz-
kaneprzezludnośćowspólnejprzeszłościhistorycznej,kulturzeireligii,utrzymywały
zesobążywekontakty.Zasadypostępowaniaobowiązującewewzajemnychstosunkach
międzytymipaństwamisąnamznanezrelacjipisarzy,którzybylibardziejfilozofami
niżprawnikami.Wiadomo,żewstosunkachmiędzychińskichobowiązywałazasada
równościprawnejizasadasuwerenności,któraniebyłapojmowanajakoabsolutna.
Przestrzeganabyłazasadanietykalnościposłów,przyczymobejmowałaonawszystkich
ludziznajdującychsięnawyższychszczeblachdrabinyfeudalnej.Państwadobrowolnie
płaciłydaninę,zktórejudzielanopomocypaństwomwwypadkugłodu,powodzilub
trzęsieniaziemi.
Podstawoweinstytucje.Znanebyłopojęciewojnysprawiedliwej-niebyłyuważaneza
sprawiedliwewojnyzaczepneizaborcze.Filozofowiechińscybylizdania,żedoskonały
systemstosunkówmiędzypaństwamipoleganautworzeniuzwiązkupaństw,wktórym
członkowiebylibyreprezentowaniprzezdelegatówwybranychspośródobywatelinaj-
bardziejzdolnychicnotliwych.Związekpaństwtroszczyłbysięowłaściwewykorzy-
staniebogactwnaturalnychidobrobytwszystkichludzi.
5.Rzym
52
53
StosunekRzymudoinnychpaństw.StosunkiRzymuzinnymipaństwaminiestwa-
rzaływarunkówdorozwojuprawamiędzynarodowego.Zaswąmisjędziejowąuważali
Rzymianiepanowanienadświatemiprowadziliniemalprzezcałyokresswejhistorii
wojnyzaborcze.
Umowy.NiemniejjednakRzymianiezawieralizinnymipaństwamiumowyocharak-
terzemiędzynarodowym,jaktraktatyprzyjaźni(amicitia)itraktatyprzymierza(socie-
tas,foedus).CharakterystycznedlaRzymubyłozawieranienierównoprawnychumów
przymierza(foedusiniquum),namocyktórychRzym-jakokontrahentsilniejszy-
zapewniałsłabszemukontrahentowiobronęprzedwrogiemzewnętrznymwzamianza
dostarczanieposiłkówzbrojnychiokreśloneświadczeniarzeczowe.Nierównoprawne
przymierzastanowiąpierwowzórprotektoratumiędzynarodowego,któryrozwinąłsię
wstosunkachmiędzymocarstwamikolonialnymiipaństwamiAfrykiiAzjiwXIXw.
WRzymieprzywiązywanodużąwagędoprzestrzeganiazasadynietykalnościposłów
(źródłarzymskiemówiąoposłach,żeichosobajestnświęta”-iuregentiumsancisunt)
orazdoprzestrzeganiazawartychumów(pactasuntservanda).
RemigiuszBierzanek,MarcinKałduński
