Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
48
RozdziałII.Zaryshistoriiprawamiędzynarodowego
(praetorperegrinus).Sędziatenniemógłstosowaćprawarzymskiego,zwłaszczażebyło
onobardzosformalizowane.Stosowałzatempewneogólnezasadyprzyjętewróżnych
systemachprawnych,kierującsięczęstozasadamisłuszności.Wtensposóbwykształ-
ciłosięiusgentium,prawoszczególnegorodzajuodpowiadającepotrzebomobrotu
prawnegozudziałemcudzoziemców.Dladawnychprawnikówrzymskich-inaczejniż
dlaidealizującychwpewnymstopniuprawnikówcesarstwarzymskiegoiprawników
średniowiecza-iusgentiumniebyłobynajmniejsystememnormbardziejdoskonałych
ihumanitarnychaniżeliiuscivile.Byłotoprawoniejakozastępcze,ponieważzastoso-
wanieprawaobywatelskiegodocudzoziemcówpozostawałobywwyraźnejsprzeczności
zelementarnymizasadamiporządkuprawnegorzymskiego,zpodstawamiideologicz-
nymipaństwarzymskiego.
Iusgentiumregulowałostosunkinietylkomiędzyosobamiprywatnymi,aletakże
wpewnymstopniustosunkimiędzypaństwami.Nazakrestematykiobjętejiusgentium
wskazujedefinicjarzymskiegoprawnikaUlpiana:nIusgentiumdotyczyzajęcia,zabu-
dowyiumocnieniamiejscowości,wojny,jeńców,niewolnictwa,postliminium,trakta-
tówpokoju,zawieszeniabroni,świętegoobowiązkunieznieważaniaposłówizakazu
małżeństwzcudzoziemcami”
.
6.Poglądynaprawomiędzynarodowe
56
Naukaprawa.Wstarożytnościnierozwinęłasięnaukaprawamiędzynarodowego,do
czegowznacznymstopniuprzyczyniłsiębrakideiwspólnegodobraróżnychnarodów
czyteżbrakwykształceniasięwspólnotypaństw,ponieważkoncepcjarodzinynarodów
niemogłaistniećwhoryzontachmyślowychstarożytnegoświata.Każdynaródmiał
swojąreligięiswoichbogów,swójwłasnyjęzykiswojąmoralność,dlategoteżprawo
międzynarodowejestdziełemcywilizacjichrześcijańskiej.Poszczególniautorzyjednak
wyraziliwielepoglądówdotyczącychstosunkówmiędzypaństwamiimającychzna-
czenietakżedlaprawaregulującegotestosunki.
Przedmiotemrozważańzzakresustosunkówmiędzynarodowychbyłoprzedewszyst-
kimzjawiskowojny,któretraktowanojakonieuniknioneinormalnewstosunkach
międzypaństwami.WPrawachPlatonajedenzuczestnikówdyskusjistwierdza,że:
nwistocierzeczyznaturytrwazawszewojnapomiędzywszystkimipaństwami”
,anpo-
kój,októrymwieluludzimówi,jesttylkosłowem”
.Heraklitgłosił,żenwojnajestmatką
wszystkiego,jednychuczyniłabogami,innychludźmi,jednychniewolnikami,innych-
ludźmiwolnymi”
.WRzymiewojnabyłauważanazanajbardziejuznanytytułprawny
nabyciaterytorium,majątkuiniewolników;Rzymianie-jakpowiadaGajus-maxime
suaessecredebantquaeexhostibuscepissent(nuważalizawłasnenajbardziejto,coza-
braliwrogom”).Jednakżejużwnajdawniejszychczasachistniałypoglądyoceniające
wojnęnegatywnie.Uwieluludówrozpowszechnionabyłalegendaonzłotymwieku
ludzkości”
,wktórymludzieżylibezwojen.Motywtęsknotyzapokojemprzebijazwielu
RemigiuszBierzanek,MarcinKałduński
