Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
25
Kimjednakzdajesiębyćten–jakzgodnieprzekonująbadacze–swoistyar-
chetyp,wzorzec,któregoobecnośćzaznaczasięnawszystkichpoziomachserb-
skiejkultury:duchowym,historycznyminarodowo-ideologicznym,czyliśw.
Sava,dlawspółczesnychSerbów?Poprzestającnazasygnalizowaniujedynie
najważniejszychkwestii,zatrzymajmysiętunadpodstawowymzagadnieniem,
jakimjestrozumienietradycji,określanejmianemświętosawskiej(niektóre
poruszonetuproblemyrozwiniętezostanąwkolejnych,zwłaszczazaśwostat-
nimrozdzialeksiążki).
Przypomnijmypokrótce–zakonnik,teolog,politykidyplomata,twórca
AutokefalicznejCerkwiSerbskiej(1219)ipierwszyjejarcybiskupsformułuje
podstawowe,aktualnedodziśkanonyiduchowewskazówkidlanastępnych
pokoleńiotoczonyzostanieszczególnymkultemzaogromnywkładwdzieło
służenianarodowi,państwuiCerkwi.TodziękiniemuumocnisięwSerbii
diarchicznazasadasymfoniiPaństwaiCerkwi,jegozasługąbędzieteżokreśle-
nieserbskiejtożsamościpolitycznejjakotożsamości„narodu-mostu”,budujące-
gowięzimiędzyodległymikulturamiireligiami.Jednąznajważniejszychza-
sługświętegobędzietakżenadaniedziejomSerbiicharakterusakralnegoimi-
stycznego.Dziękihagiologicznymtekstomliterackim
31,onsamstaniesięobra-
zeminkarnacjiSłowawnarodzie,zaśideawybraństwaodniesionadoosoby
Savy–ideąwybraństwacałegonarodu,odzwierciedleniemfaktuszczególnej
Boskiejingerencjiwserbskąrzeczywistość.PojawieniesięwdziejachSerbii
św.Savyorazjegoojca–StefanaNemanji(św.Simeona),uosabiających
wspomnianąwyżejzasadęsymfoniisacrumiprofanum,potraktowanezostanie
przeztwórcówtekstówkultowychjakopunktzwrotnywdziejachnarodu:„Po-
jawieniesięSavyiNemanjinaziemiserbskiejpodobnejestpojawieniusię
Chrystusanaświecie”–powieDomentijan;dziękiświętemuSimeonovi,które-
mu(wedługSavy),jakChrystusowi„Bógnadaimię,którejestponadwszelkie
imię”,naródserbskistaniesię„narodemdoskonałym”,„nowymIzraelem”,
aSerbia„ziemiąobiecanąMojżeszowi”
32.WoczachDomentijana,uduchowio-
negomistykazserbskiegomonasteruHilandarnaŚwiętejGórzeAthos–Sava,
„bogonośca”,podwielomawzględamiprzewyższającystarotestamentowego
przywódcęnaroduwybranego–„bogovidca”(„widzącegoBoga”)–Mojżesza,
jakojedynystaniesięgodzienziemiobiecanejitoonotrzymanaŚwiętejGórze
AthosnowetablicePrzymierza
33.Możnapowiedzieć,żeśredniowieczneteksty
31Przedewszystkimżywotom(gł.Domentijan,ŽivotsvetogaSave),aletakżeutworomhym-
nograficznym.
32Natemat„wybraństwa”piszęszerzej(w:)Mitizabranognarodaustarojsrpskojknjiževnosti
(w:)SrpskaknjiževnostiSvetoPismo.NaućnisastanakSlavistauVukoveDane,Beograd–Mana-
sija1996,s.97–102.
33„Tenprorok[tj.Mojżesz]”–mówiDomentijan–„niebyłgodzienodziedziczyćanikawałka
ziemiobiecanej,atenprzeoświecony[Sava]napodobieństwobłyskawicyprzeszedłwschody
izachodywypełniającewangelięChrystusowąiprzywiódłBogunaróddoskonały”(nainnych
miejscachnajczęściej:„drugiIzraelwywyższonyprzezBogaprzywiedzieprzedJegooblicze”;czy:
„Tenoświecony[Sava]staniesięnastępcąimieszkańcemziemiobiecanejwielkiemuMojżeszowi,
ziemi,któratoczymlekoimiód”,toonnaŚwiętejGórzeAthosotrzyma„nowetablicePrzymie-
