Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
literackie(główniehagiograficzne)wistotnysposóbbędąprzygotowywaćgrunt
podmistykę„naroduwybranego”.Jużwjednymzpierwszychdokumentów
wydanychprzezStefanaNemanję–Hilandarskiejpovelji(Iwersja1199,II–
1200i1202)sformułowanezostanądwiereligijno-polityczneidee:idealegity-
mizmuorazideawybrańcówBożych,doktórych,jakoobdarzonyszczególną
charyzmąwładca,św.Simeon,zaliczyrównieżsiebiesamego.
Wpaństwie,wktórymżyciespołeczneprzezwiekiściślewiązaćsiębędzie
zżyciemduchowym,politykazreligią,historiapaństwazhistoriąCerkwi,bę-
dącejwciągustulecinietylkodepozytariuszemwiary,aleteżjedynym–szcze-
gólniewczasachniewolitureckiejobrońcątożsamościnarodowej,rolęniewąt-
pliwiewyjątkowąodegrakultświętychwładcówztrzechkolejnopanujących
wSerbiiświętych(świętorodnych)dynastii.Poprzezusakralizowaneczyny
świętychkrólówicarówserbskich–„wybrańcówbożych”igeniuszyreligij-
nych,naródserbskiodnajdywaćbędzieswepowołaniejakonaród–bogonośca
(bogonosac)–„theofor”,tj.„noszącyBogawsobie”,narod-Teodul(naród-
-sługa,przyczymsłużbaBogurównieżtraktowanajesttujakowybraństwo),
wreszcie–dziękizwycięskiejklęscenaKosovymPolu(1389)–naród-ofiara.
Aktprzymierza,jakiksiążęLazarzawarłwówczaszBogiemwimieniunarodu,
pozwolinatrwałejużwłączyćdziejespołecznościserbskiejwBożyplanzba-
wienia,któregonajistotniejszączęściąskładowąstaniesięodtądmartyrologia
kolejnychpokoleńSerbów.Bohaterowienarodowi,którzyjakksiążęLazar
walczyćbędą„zakrzyżświętyizawolnośćzłotą”(zakrstčasniisloboduzlat-
nu),połącząwsobiecechysilnychworężwiaryświętychkrólówserbskichoraz
mitycznychherosówludowych,dlaobydwu–fundamentemiośrodkiem
wszystkiegobędziejednakwnajwiększymstopniuwiaraprawosławna
34.
Takwięcjedenzpodstawowychznakówwsystemieserbskiejtradycjikultu-
rowej,jakimjest,rozumianenasposóbbiblijnyprzymierze(zavet),tradycja
literackaipamięćzbiorowaprzypisywaćodtądbędziedodwóchkluczowych
isymbolicznych,abyćmożenawetnajważniejszychwdziejachkulturywyda-
rzeńipostaci:niejakootwierającegotedzieje–św.Savyorazmęczennikako-
sowskiego–św.księciaLazara.Przymierzeświętosawskieiprzymierzekosow-
skie–otwierającenowy,martyrologicznyrozdziałwhistoriinaroduiwsymbo-
licznysposóbwpisującejąwwymiarnowotestamentowy,wzajemnie,niczym
samedziejeStaregoiNowegoTestamentu,wciąguwiekówdopełniająsię
iprzenikają.
ReligijnykultmegalomartyraLazara,ukonstytuowanydziękicerkiewnym
utworompowstałymgłówniewmonasterzeRavanica,wświadomościzbioro-
rza”),byostatecznieporównaćśw.SavędosamegoBoga:„JakBógnapełniającwszystkodobro-
cią,wszystkieziemieojczyznyswojejwypełniwszelkądobrąwiarąidobrymiprawami,umacnia-
jącjązewszystkichstron”.Cyt.wg:Domentijan,ŽivotsvetogaSave(w:)Staresrpskebiografije,
red.D.Bogdanović,Beograd1968.
34Wartotupamiętaćoswoistymsystemieetykistaroserbskiej,niezwykleprzydatnymdoobja-
śnianiapojęćhistorycznychczypolitycznychorazwieludodziśaktualnychrysówserbskiego
myślenia,zktórychtepojęciawynikały,aktórezakorzenionebyływserbskiejtwórczościustnej
zczasówniewolitureckiej.Por.rozdz.Serbskadusza…
