Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Preambułajakoprzedmiotbadań–ustaleniaterminologiczne...
29
„ktozniżasiędotego,ażebyprzekonywaćocelowościswoichrozkazów,ten
rezygnujezposłuszeństwa,jeśliotrzymującyrozkazniedasięocelowości
tegorozkazuprzekonać.Takiustawodawcaobniżarozkaz,obowiązujący
przezsamoswojeistnienie,dopoziomurady,działającejtylkowzależno-
ściodsiłyprzekonywającej,którawniejtkwi”.32Wreszcietrzeci–stylpo-
uczania,polegającynastanowieniuotym,comabyćprawem,niezaśco
jestprawem,mógłzostaćodrzuconydopierowtedy,gdyugruntowałasię
świadomość,iż„niemażadnegoprawanaturalnego,żeustawodawcanie
znajdujegotowegoprawa,leczdopierojetworzyprzezswójrozkaz”.33Ta-
kiepodejściedoprawawyrażasięrównieżwsamejformieustawpisanych
zapomocąparagrafówiustępów,bochociażzdaniaprawnesązesobą
powiązane,to„miłapotoczystośćmowyobcajestjęzykowiustaw”.34Ma
toswojekonsekwencjedlastopniazrozumieniaprawa.Nieoznaczato,że
zadaniepouczaniaoprawieniejestistotne.Jestonojednakrealizowane
przeznaukęoprawie,którawtymwzględziezastąpiłaustawę.
Nazakończenietegowątkuwartoprzytoczyćniecodłuższycytatzpra-
cyG.Radbrucha,wktórymstawiaonsobiepytanieojęzykustawisam
udzielananieodpowiedzi.Piszewsposóbnastępujący:„Copozostajejesz-
czejęzykowiustawpozrezygnowaniuztakwielurzeczy?Rygorystyczna
ascezaśrodkówwypowiadaniasię;stoickaskąpośćsłów,którawyraża
sweuczucia,swojąnienawiśćiswąmiłośćniewsłowach,lecztylkowczy-
nach;wreszcietrzeźweubóstwo,leczjednocześnieubóstwodobrowolne
idumne,ubóstwolapidarnegostylu,którewsposóbnieporównanywy-
rażawzniosłośćimperatywukategorycznegoipewnąsiebieświadomość
mocypaństwa,którerozkazwydaje”.35
Wodniesieniudopraktykistosowaniapreambułwprawienależyzazna-
czyć,żebyłyonewprzeszłościumieszczaneszczególnieczęstowokresie,
kiedydominowałoprawozwyczajowe.Wydawanieaktówprawnychbyło
wtedyzjawiskiemtakdoniosłym,iżpoprzedzanojewstępami.36Stądtak
wiele,itozwyklebardzorozbudowanycharengmożnaspotkaćwróżne-
gorodzajudokumentachśredniowiecznych.37Równieczęstostosowano
preambułęwokresieabsolutyzmuoświeconego,kiedywładcyzabiegali
„oposłuszeństwouwłasnegoprzeświadczeniaadresata”.38Dopierowzrost
32Ibid.,s.37.
33Ibid.,s.39.
34Ibid.,s.39–40.
35Ibid.,s.40.UstawodawstwoczasówXXiXXIwiekuniedokońcapotwierdziłosta-
nowczetezyG.Radbruchaorezygnacjiustawodawcyzestyluperswazji,przekonywania
ipouczania.Pozostałościtychstylówznaleźćmożnawłaśniewpreambułach.Wyżej
przedstawionepoglądyG.Radbruchadotycząwcześniejszegookresuwjegotwórczości,
wktórymjegostanowiskobyłobliskiepozytywizmowiprawniczemu.
36S.Grzybowski:op.cit.,s.43.
37PatrzT.Nowakowski:IdeearengdokumentówksiążątpolskichdopołowyXIIIwie-
ku,Bydgoszcz1999;
38J.Litwin:op.cit.,s.665.
