Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rodzajepreambuł
55
lubodcinaćsięodinnych.Przykłademtegorodzajupreambułjestwstęp
zawartywustawieoInstytuciePamięciNarodowej.
Ostatni,czwartytyptopreambułyetyczne–odwołującesiędopozapraw-
nychsystemównormatywnych.Najczęściejprzybierająoneformęreligijną
(np.zwróceniesiękuetycechrześcijańskiej),m.in.przezinvocatioDei,ale
mogąteżniezawieraćzabarwieniareligijnego,odnoszącsięnp.dojakiegoś
innegosystemuetycznego,np.domoralnościsocjalistycznej.Preambuły
etycznemająceformęreligijnąsąspotykanenajczęściejwkonstytucjach,
np.wKonstytucji3Maja1791roku,Konstytucjimarcowejz1921rokuczy
odwołującsiędoprzykładówzinnychkrajów–wKonstytucjiGrecjiz1975
roku,wktórejpreambułaograniczasięwyłączniedoinvocatioDei.Wydaje
się,iżdotegodrugiegorodzajupreambułetycznychwspółcześnienależą
równieżte,którenawiązujądoideologiiprawczłowieka,zwłaszczapodkre-
ślającprzywiązaniedoposzanowaniagodnościosobyludzkiej.
Wskazanewyżejrodzajepreambułniestanowiąkategoriirozłącznych,
zwłaszczajeżelipreambułajestrozbudowana(pełna),posiadazazwyczaj
cechywiększości,anawetwszystkichwymienionychtypów.Decyzjaoza-
liczeniudanejpreambułydokonkretnegotypupowinnawtedyopieraćsię
naustaleniu,któryzelementówprzeważa.
Innejeszczepodziałyspotkaćmożnawodniesieniudoarengwdoku-
mentachśredniowiecznych.Wtymmiejscuwartoonichwspomnieć,gdyż
wydajesię,iżustalenianatematarengsprzedwiekówmożnawykorzystać
nazasadzieanalogiidopreambułwspółczesnych.NaprzykładA.Adam-
skawyróżniapreambuły:memoratywne,majestatyczneireligijne.Pierw-
szeprzypominająonietrwałościdokonańludzkichiośrodkach,którena-
leżypodjąć,abyniezapomniećważnychigodnychpamięciczynówczy
wydarzeń.160Odpowiadająonewspółczesnympreambułomhistorycznym.
Arengimajestatyczne–wiążąsięzwładząkrólewską,wskazujączalety,
prawaiobowiązkimonarchyalboteżprawapoddanych.161Tegorodzaju
arengimiałyinformowaćopiniępublicznąoprzymiotachkrólaiuprawo-
mocniaćjegowładzę.162Współcześnieelementytegorodzajuarengmoż-
naodnaleźćzwłaszczawpreambułachkonstytucyjnychwodniesieniudo
kwestiilegitymizacjiwładzy.Trzecirodzajtoarengireligijne,którewskazy-
wałynakoniecznośćspełnianiadobrychuczynkówpoto,abyzasłużyćna
życiewieczne.163Współcześnienajbliższetegorodzajuarengomsąpream-
bułyetyczne,któreodwołująsiędoreligii,np.przezinvcatioDei.
160
A.Adamska:ArengiwdokumentachWładysławaŁokietka.Formyifunkcje,Kraków
1999,s.43–107.
161Ibid.,s.79.
162Ibid.,s.84.
163Ibid.,s.107.
