Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Funkcjepreambuł
59
niezawszejestmożliwe,przyczymwydźwiękfunkcjiperswazyjnejjest
niewątpliwiełagodniejszy.Funkcjaperswazyjnajestuważanaprzeznie-
którychautorówzanajistotniejsząfunkcjępreambuł,determinującąich
właściwościjęzykowe.Opierasięnatezie,iżistniejeścisłyzwiązekmiędzy
potrzebąprzekonywania(tłumaczenia)adresatomprawasłusznościprzy-
jętychrozwiązańikorzyścipłynącychzprzestrzeganiaprawaaużywa-
nymiwpreambułachwyrażeniami.176Wdokumentachśredniowiecznych
podobnąrolępełniłyarengireligijneimajestatyczne.177
Wspomnianywyżejsceptycyzmodnośniedoperswazyjnejroliwstępów
wyrażasięwwątpliwościachcodomożliwościudowodnieniatezy,żeakty
zaopatrzonewewstępsąbardziejniżinneprzestrzegane,zaśzdobywa-
nieuznaniapowinnosiędokonywaćprzezkonkretneinstytucje,anie
„przezsłowa,hasłaifrazesy”.178JednakżewedługprzypuszczeńT.Gizbert
-Studnickiego„żadnelubznikome”oddziaływaniepreambułniewynika
zsamejistotypreambuły,alezwłaściwościoryginalnychtekstówpraw-
nych.179Popierwsze,zfaktycznegopodmiotowegoograniczeniakręgu
osób,któredowiadująsięotreściprawazoryginalnychtekstów(codoty-
czyzarównotekstuartykułowanegojakipreambuł).Wistociepośrednie
informacyjneoddziaływanieprawa(zapomocąpośrednikówwprocesie
przekazywaniainformacji),anieprzezliteralnezetknięciesięztekstem
prawamamiejsceczęściejniżbezpośrednie.180Pozatymtekstyprawnesą
najczęściejczytanewybiórczowceluznalezieniapotrzebnychinformacji,
aniezapoznaniasięznimwcałości,cozwyklepowodujeomijaniepre-
ambuły.181
176T.Gizbert-Studnicki:Ojęzykuwstępów...,s.100.J.Grzelak,dokonującjęzykowej
analizypreambułpowstałychwPolscepo1918roku,dochodzidowniosku,iżichpod-
stawąfunkcjąbyłafunkcjaperswazyjna,anawetpropagandowa.Tekstypreambułza-
wierałybowiemtreścipodobnedoprzemówieńiartykułówpropagandowych,zawierały
teżpodobnąkreacjęświata.J.Grzelak:Funkcjepreambułwpolskiejkulturzeprawnej,
PrawowobecWyzwańWspółczesnościV,B.Guzik.N.Buchowska,P.Wiliński(red.),
Poznań2008,s.44.Zdaniemautorkipreambułypełniąobokfunkcjiperswazyjnejrów-
nieżdekoracyjną,aponadto„[n]ależyodrzucićtwierdzenieotym,żepodwzględem
normatywnościnieróżniąsięodinnychczęściaktunormatywnego.Elementynarracji,
inwokacji,argumentacjiniemająkształtujęzykowegonormprawnych.Możnajednak
stwierdzić,żewtekstachniektórychpreambułznajdująsięwypowiedzi,którychkształt
językowyumożliwiatraktowanieichjakowypowiedziocharakterzenormatywnym,
wtymznaczeniu,iżbezpośredniosąelementaminormpostępowania,anawetnorm
prawnych”.J.Grzelak:op.cit.,s.52.
177A.Adamska:op.cit.,s.115;
178A.Gwiżdż:Wstępdo...,s.182.R.SarkowiczzgadzasięzT.Gizbertem-Studni-
ckim,żeprawodawca,któryprzezpreambułychciałwzmacniaćswojąniedośćmocną
pozycję,nieosiągałwtensposóbswojegozamiaru.PatrzR.Sarkowicz:Poziomowa...,
s.127.
179T.Gizbert-Studnicki:Ojęzykuwstępów...,s.101.
180M.Borucka-Arctowa:Ospołecznym...,s.109–111.
181T.Gizbert-Studnicki:Ojęzykuwstępów...,s.101.Wtymzakresiemożnajednak
spotkaćpewnezmiany,oczymbędziebliżejmowawrozdzialeVII.
