Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PREZYDENTURY
gólnychjegoaspektach,międzyinnyminiezwykleoryginalna
jesttukonstrukcjagłowypaństwa.
Systemparlamentarno-gabinetowypojawiłsięwpocząt-
kachXVIIIwiekuijegoojczyznąjestWielkaBrytania.System
prezydenckiujrzałświatłodziennezchwiląogłoszeniawroku
1787konstytucjiStanówZjednoczonychAmeryki.Powstanie
tegopaństwabyłoniepodległościowąreakcjąnabrytyjskiko-
lonializm,azatemprezydencjalizmukształtowałsięwopo-
zycjidomodeluparlamentarnego.Systempółprezydencki
zkoleistanowiwistocierzeczyustrojowywynalazekgenerała
Charles’adeGaulle’a(choćpewnejegoelementyobjawiłysię
jużwsystemieRepublikiWeimarskiejwNiemczechwlatach
1919-1933),któryprzejmującwroku1958władzęwnękanej
rozmaitymikryzysamiFrancji,odrzuciłwzasadzieparlamen-
taryzm,leczjednocześnienieprzyjąłdokońcaprezydencja-
lizmu.Nietrudnowięczauważyć,iżparlamentaryzmiprezy-
dencjalizmsąsobieprzeciwstawne,asemiprezydencjalizm
stanowiichsyntezę;jesttojednaksyntezaselektywna,ponie-
ważzespalasiętylkoniektóreelementyustrojówsytuujących
sięnaprzeciwległychbiegunach.
ZnanyholenderskipolitologArendLijpharttrafniezwrócił
uwagęnatrzyzasadniczeróżnicezachodzącepomiędzysyste-
memparlamentarnymasystememprezydenckim.Popierwsze,
wparlamentaryzmieszefrządu,noszącynajczęściejtytułpre-
miera,wrazzcałymgabinetemponosiodpowiedzialnośćpo-
litycznąprzedparlamentem.Wprezydencjalizmienatomiast
szefwładzywykonawczej,występującywszędziepodnazwą
prezydenta,nieodpowiadapolitycznieprzedorganemprzed-
stawicielskim.Podrugie,premierzywustrojuparlamentarnym
obejmująswojeurzędy,gdyuzyskająaprobatęparlamentów,
zaśprezydencidziałającywramachsystemówprezydenckich
pochodzązwyborówbezpośrednichlubpośrednich,aczkol-
wiekwtymdrugimprzypadkuwyłaniaichnieparlament,lecz
14
