Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
żejest„nikim”1.Myśleniedyskursywnerozwijasiętymbardziej,imbardziej
podmiotzrywazewspólnotą,takżezwięziąuczuciowąwewnątrzrodziny;
imbardziejsięindywidualizuje,ażstaniesiędrugiemuczłowiekowiobcy,
anawetwrogi;imbardziejpopadanapowrótwzwierzęcość(homohomini
lupus).
JeślijednakOdyseuszunicestwiasięiwyobcowuje,czynitozpełną
świadomością,wieprzecież,żetylkosprzymierzającsięzMoirą-Prze-
znaczeniemmożewrócićdodomu,dożonyPenelopyisynaTelemacha.
ZewszystkichtowarzyszywyprawytrojańskiejjednemuOdysowiudaje
sięszczęśliwiedotrzećdoojczyznyiwchwale,wotoczeniurodzinydo-
konaćżywota.Mimopozornegozaparciasięsiebiezwyciężaonwłaśnie
dlatego,żeaniprzezchwilęniezapomina,kimnaprawdęjest,gdzie
jestjegomiejsce.Niesłychanyrozwójpomysłowościbohatera,zdolności
umożliwiającemupokonaniesiłprzyrodyrodząsięzgłębokiejpotrzeby
uczuciowej–powrotudodomu,cokolwiektomiałobyoznaczać.Zupeł-
nieinaczejmasięrzeczzFaustem,którypoprzezpaktzdiabłemdąży
dopotęgibezgranic:onnigdyniewiedział,kimjestnaprawdę,zagubił
swojąduchowąojczyznę,dlategomusizostaćskazanynawiecznepotę-
pienie.HappyendwFauścieGoethegoprzychodzijakdeusexmachina,
niewynikazwewnętrznejlogikitegomitu2.Nowożytnymitoświecenia
–historiaFaustapióraGoethego–wskazujenazapomnienieważkich
mechanizmówludzkiejpsychiki.Starożytni–inaczejniżmy–nieoba-
wialisiękonfrontacjigłębokiejuczuciowościirozsądku,takjakwierzyli
wtajemnyzwiązekmoralnejdoskonałościzkreatywnościąartystyczną.
OdyseuszdoprowadziłnasdoPenelopy.Jakwspomnianonawstępie,
towłaśnieonaucieleśniafilozofięeuropejskąuwikłanąwmetafizykę.
Ówjedenobraz,którysyntetyczniemaprzedstawiaćcharaktermetafizyki,
tonaturalniewidokPenelopy,któranocąprujeto,coutkaławciągudnia.
Metafizykazawszezaczynaodpoczątku.Jejdokonaniasięniekumulują,
nietworząjednejzwartejcałości,jaktosiędziejewnaukachścisłych–uza-
leżnionesąraczejodczasuhistorycznego.WmicieOdyseuszaPenelopa
tkaiprujeswąszatęweselnąprzeznaczonąrzekomonaweselezezwy-
cięskimzalotnikiem,gdymężaniemawdomu,wItace.Czashistoryczny,
ojakimmowa,jestwięcsmutnymczasemalienacji,utratyduchowejtożsa-
mości.PenelopachcewtensposóbtakżeuratowaćsynaTelemachaprzed
śmierciązrękizalotników(postaćTelemachamożesymbolizowaćnowego,
czystegoczłowieka,wolnegoodnieszczęśćiudrękerytułaczki).Gdymąż
1NieodmienniekojarzymisiętozKantowskimpodmiotemempirycznym(iprzed-
miotemtranscendentalnym)=X.
2FaustCh.Marlowe’azostajestrąconydopiekła.
31
