Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
ProblemwolnościikoniecznościwfilozofiiNietzschego…
różnychodmianach,cechujewięcdynamicznakoncepcjabytu(stawaniesię),
teoriaemanacjidokonującejsięwsposóbkonieczny,pojmowaniepierwotnej
substancjijakoniepoznawalnejitymsamymznajdującejsiępozawszelkimi
kategoriami-międzyinnymipozaprawdąidobrem-orazkoncepcjapowrotu
wszechrzeczydojedności,wtymidentyfikacjiczłowiekazboskąistotą,co
związanejestzjegoprzebóstwieniem.Ponadtowneoplatonizmieniemaewo-
lucjiAbsolutuorazzdobywaniasamowiedzy.Jednia,pozostającnietknięta,
jedyniewypromieniowujebyt.Wniemieckiejmistycepanteistycznejinaczej,
ponieważwyłanianiesięrzeczyiichpowrótdojednościwiążąsięzprocesem
zdobywaniasamowiedzyprzezAbsolut.WneoplatonizmieJedniawyemano-
wujezsiebieniższepostacibytuiprzezcałyczaszachowujeswojąnaturę,pod-
czasgdywniemieckiejmistycemamydoczynienianajpierwznicością,niezróż-
nicowanąboskością,któranastępniesięróżnicuje,byfaktyczniestaćsiępełnią
bytu,jakąpotencjalniebyła.Wneoplatonizmietegoniemaiztegowzględunie
występujetamkwestiasamowiedzy,którałączysięzewolucjąAbsolutu.
Powyjaśnieniu,czymjestpanteizmorazprzedstawieniujegohistorycznej
ewolucji,możemyterazprzejśćdocharakterystykipowstałegowrazzdziałalno-
ściąMistrzaEckhartaniemieckiegonurtumistyczno-panteistycznego.Mistyka
niemieckazatem,mówiącopodstawiewszelkiegobytu,tymsięróżniodorto-
doksyjnegochrześcijaństwa,żeźródłemwszelkiejrzeczywistościjestdlaniej
nietranscendentny,osobowyimoralny(nagradzającyikarzący)Bóg,leczbez-
osobowa,pozbawionawszelkichokreśleńboskość,bezdeń(niem.Ungrund),
zktórejtodopierowyłaniasięosobowyBógiwktórejistniejeonjakopoten-
cjalnawola8.Ungrundsymbolizujenieskończonąotchłańiabsolutnąpróżnię,
wieczniebezpostaciową,pozbawionągranicimiejscanicość,któranieposiada
żadnejpodstawy,żadnegofundamentuiniezawierawsobierozczłonkowa-
niaorazzróżnicowania.Nieistniejąwniejtakżeżadnejakościiniemawniej
żadnegodziałania-pierwotnaboskośćtowiecznyiniezmąconyniczymspo-
kój-cosprawia,żeźródłowszelkiegoistnieniapozbawionejestatrybutów.
WUngrundziejestzawartewszystko,wobecczegoboskość,jakoniezróżni-
cowanainierozwiniętapełnia,jestzbioremmożliwości,któremajądopiero
zostaćurzeczywistnione.WobecniejosobowyBógjestzatemczymśwtór-
nym.Pierwotnyjestchaosboskości,któremunieprzysługujewiedzaiwola9.
8Por.J.Kosian,Mistykaśląska.Mistrzowieduchowościśląskiej.JakubBoehme,
AniołŚlązakiDanielCzepko,WydawnictwoUniwersytetuWrocławskiego,Wrocław
2001,s.20.
9Por.J.Piórczyński,Absolut,człowiek,świat.StudiummyśliJakubaBö̈hmegoijej
źródeł,PaństwoweWydawnictwoNaukowe,Warszawa1991,s.74.
