Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PiotrSkargajakopisarz
21
latpracynaambonie.Przygotowanieichdodrukuzajęłomudwalata15.Na-
kładmusiałrozejśćsięszybko,bojużwroku1597ztejsamejoficynywyszło
drugiewydanie(zawierającepierwsząedycjęKazańsejmowychorazprzedruk
KazaniaomiłosierdziuzBractwaMiłosierdzia).Trzeciewydanieukazałosię
wroku1602,czwartew1609,apiątejużpośmierciSkargi-w1618.Wydania
drugie,trzecieiczwarteniesąprzedrukami,Skargabowiemniestrudzenie
szlifowałswojeteksty,atakżedodawałnowe(wroku1595zbiórliczył94ka-
zania,aw1609-99)16.Dopieropiątewydanie,ogłoszonesześćlatpośmierci
autora,zawieratekstniezmienionywstosunkudopoprzedniejedycji.
Skargowskiekazaniazwiązanezrokiemliturgicznymniesąsensustric-
tohomiliami.Gatunkowonajbliższesąhomiliisyntetycznej,aleopróczwy-
kładuSłowaBożegozawierająnaogółrównieżpouczenianaturymoralnej,
dlategowliteraturzeokreślasięjejakokazaniatypuhomilijnego17.Każde
kazaniepoprzedzaperykopaewangelicznawprzekładzieJakubaWujka.
TylkotutajSkargakonsekwentnieiświadomieprzytaczałfragmentyPisma
Świętegowtymoficjalniezatwierdzonymprzezwładzekościelnetłumacze-
niu;wsamymtekściekazańzazwyczajprzekładałcytatybiblijnesamodziel-
nie18.PoEwangeliinastępujekrótkiewprowadzeniedotematu,zakończone
naogółwyliczeniemnajważniejszychporuszanychdalejzagadnień.Więk-
szośćSkargowskichkazańzwiązanychzrokiemliturgicznymrozpadasięna
dwieczęści,zawierającerozważaniaosnutewokółwybranychfragmentów
perykopy,acałośćzamykakrótkamodlitwabezpośredniozwiązanaztreś-
ciąnauki.GłównymcelemSkargibyłoprzekazaniewiernymnauczaniaKoś-
cioła,dlategokazanianiedzielneiświątecznecechujetroskaozrozumiałość
wykładuistylistycznaprostota,wyraźniezauważalnawzestawieniuzKaza-
niamisejmowymibądźinnymioracjamiokolicznościowymi.KazaniaSkargi,
zarównotetypuhomilijnego,jakipozostałe,możnazaFrederickiemMcGin-
nesem,badaczemdawnegokatolickiegokaznodziejstwa,nazwaćklasyczny-
mi,gdyżułożonojezwykorzystaniemregułikanonówantycznejretoryki19.
15„HoctamenvoluiVestraeReverendaePaternitatisignificare,meperDeigratiamopus
concionumnostroidiomateabsolvisse,utinamcumaliquofructuanimarum.Quaeper33annos
collegeram,exhispraecipuatotohocbiennioconscripsi,licetnunquamaconcionibusfaciendis
recesserim”(listP.SkargidogenerałazakonuClaudiaAquavivyz8sierpnia1595roku,nr123).
16Dokładniejszeomówieniewariantówtekstowychwkolejnychedycjachzob.rozdz.4.
17K.Panuś,PiotrSkarga,Kraków2006(WielcyLudzieKościoła),s.71.
18Por.S.Okoniewski,Pismoświętewdziełachks.PiotraSkargi,Poznań1912,s.62(zprzypi-
sem).
19F.McGinnes,PreachingIdealsandPracticeInCounter-ReformationRome,„SixteenthCen-
turyJournal”1980,XI,nr2,s.116.Kazaniategorodzajupojawiłysięjużprzedsoboremtry-
denckim,wczymniemałąrolęodegralihumaniścirenesansowi,aprzedewszystkimErazm
zRotterdamu.WdrugiejpołowieXVIstuleciaznaczącywpływnakształtowaniesięformka-
znodziejskichmielinatomiastjezuici,kładącydużynacisknawykorzystywanieznarzędzikla-
sycznejretorykiwgłoszeniuSłowaBożegoipozyskiwaniuKościołowikatolickiemunowych
wiernych(Zob.ibidem,s.115-116;M.Korolko,Retorykawpolskichkolegiachjezuickich[w:]Jezuici
akulturapolska.MateriałysympozjumzokazjiJubileuszu500-leciaurodzinIgnacegoLoyoli(1491-
-1991)i450-leciapowstaniaTowarzystwaJezusowego(1540-1990),Kraków,15-17lutego1991r.,
red.L.Grzebień,S.Obirek,Kraków1993,s.129).
