Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
ProlegomenadoedycjidziełPiotraSkargi
Wymienionepowyżejcechykompozycyjneistylistycznekazańpokrywają
sięzzałożeniamipotrydenckiegokaznodziejstwa.Wmyślsoborowychusta-
leńcelkaznodziejstwatoprzepowiadanieDobrejNowiny,wskazywanieko-
niecznychwarunkówzbawieniaorazzwięzłeiwolneodnadmiernejozdob-
nościodwodzeniewiernychodwystępków,atakżezachęcaniedowzrastania
wcnotach.JakogłówneźródłaargumentacjiiprzykładówwskazywanoPis-
moŚwięteitekstypatrystyczne.Kazaniamiałybyćwygłaszaneprzynajmniej
wniedzieleinajważniejsześwięta,aobowiązekprzepowiadaniaspoczywał
nabiskupach,którzymogliupoważnićdowstępowanianaambonępodle-
głychsobieduchownych.Zpunktuwidzeniahistorykaliteraturyistotnejest,
żeSobórwyraźniepodkreślałpotrzebędostosowaniaprzepowiadaniado
poziomusłuchaczy20,ograniczającwskazówkiformalnedozaleceniakrót-
kościiprostotystylu.Podobneradydlakaznodziejówznajdująsięrównież
wprzedmowiedoPromptuariumcatholicumThomasaStapletona21,zktórego
Skargaobficieczerpał,opracowującswojekazanianiedzielne22.
Kazaniaosakramentach–wykładteologii
pozytywno-kontrowersyjnej
PrzejrzystośćwykładuistylistycznyumiarcechujetakżeKazaniaosiedmi
sakramentach.Ówcykl44kazańporazpierwszyukazałsięwroku1600,rów-
nieżuPiotrkowczyka,poczymzostałbezznaczącychzmianprzedrukowa-
nywroku1609i1618,wobuprzypadkachprzyKazaniachnaniedzieleiświęta.
DrugizbiórswoichkazańprzygotowywałSkargadodrukulatem1599roku
wPawłowymSiolepodJarosławiem,podczaspodróżyZygmuntaIIIWazy
doSzwecji.Odudziałuwniejwymówiłsiępodeszłymwiekiemistanem
zdrowia.Wliściededykacyjnymdokrólatakpisałookolicznościachpowsta-
waniatomu:
20F.McGinnes,PreachingIdeals...,s.111-112.WDekrecieonauczaniuigłoszeniu2sesjisoboru
trydenckiegowskazaniatezostałyujętenastępująco:„Archiprezbiterzy,proboszczowieoraz
duchowniparafialniiinni,zajmującysięduszpasterstwem,którzywjakikolwieksposóbposia-
dająkościoły,będąosobiścielubwraziesłusznejprzeszkodyzapomocąinnychodpowiednich
osóbkarmićpowierzonysobieludzbawiennymsłowemwedleswoichitegożluduzdolności,
przynajmniejwniedzieleiświęta.Będąnauczaćludtego,codlawszystkichkoniecznejestdo
zbawienia,atakżezwięźleiprzystępnieprzedstawiaćmuwkazaniach,jakimulegawadom,
azajakimiwinienpostępowaćcnotami,abyuniknąćwiecznejkaryiosiągnąćchwałęniebios”.
Zob.też8kanonomszyświętej22sesjiiDekretoczyśćcu24sesjisoborutrydenckiego(Doku-
mentysoborówpowszechnych.Tekstłaciński,polski,t.IV(1511-1870),oprac.A.Baron,H.Pietras
SJ,Kraków2005).
21T.Stapleton,Promptuariumcatholicum,2cz.,Antverpiae1591-1592.Skargakorzystał
równieżz:idem,Promptuariummorale,Antverpiae1592.Zob.E.Burton,ThomasStapleton[w:]
TheCatholicEncyclopedia,t.14,NewYork1912[http:/
/www.newadvent.org/cathen/14249b.
htm,dostęp30marca2010roku].
22ZwróciłnatouwagęjużT.Grabowski(PiotrSkarganatlekatolickiejliteraturyreligijnej
wPolsceXVIw.,Kraków1913,s.632-633).
