Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MED|AJAKOEKSTENSJE
35
wyczerpujejegoznaczeniadlategoopracowania–ciałoodgrywateżpodstawową
rolęwprocesachpoznawczych.
Takszerokorozumianemediauznawanesązaistotnyczynnikrozwojuludz-
kości.KoncepcjedeterministyczneswąstrukturąprzypominająMarksowską
29
teo-
rięalienacjiśrodkówprodukcji,awinnymplaniebaśńouczniuczarnoksiężnika,
którypowołałdożyciasiły,nadktóryminieumiezapanować.Chodzizarówno
osposóbujęciadynamikizmian,jakiprzeprowadzonąstrukturyzacjęetapów
rozwoju.Śledzącprzejścieodwspólnotypierwotnejprzezfeudalizm(ewentualnie
teżformacjęniewolniczą)dokapitalizmu(pomijamtuprzepowiedniedalszego
rozwoju,wykraczającepozaramypoznanianaukowego),Markspisałoforma-
cjachspołeczno-ekonomicznych,kreowanychprzezdominującytrybstosunków
produkcji,określanychzkoleiprzezpoziomrozwojusiłwytwórczych.Zauważał
teżjednakfunkcjonowaniewkażdejformacjipozostałościpoprzedniejizalążki
nowej.Podobniejawiąsiębadaczomtypykulturykreowaneprzezkolejneme-
dia.Wspołecznościachoralnychistniałyjużzalążkipisma,wspołecznościach
cyrograficznychzalążkidrukuitd.Różnicapolegałabynatym,żezamiastelimi-
nowaniamediówfunkcjonującychwprzeszłościnastępujeraczejichkumulacja.
JakzauważaA.Mencwel(2006:56),fl[...]kulturajestzawszesystememsystemów
komunikacji,arelacjetychsystemówsązawszeszczególne.Rzeczjasna,w[...]
skrótowymwywodzieoperujemybardzoogólnymitypamiidealnymi.Wtejdzie-
dziniejednaktożsamośćtypuidealnegoztypemempirycznymmogłazachodzić
tylkowkulturzeoralnejitotakiej,jakąmożemysobiejedyniewyobrazić.Wszel-
kiebowiemzastaneprzeznaskulturyprzedpiśmienne,byłyjużwswejczystości
skażone–choćbyprzezinterwencjębadacza.Wszelkierozwiniętenatomiast
kulturyludzkie,awięctakie,któreoperująconajmniejdwomasystemamikomu-
nikacji(jakGrecjaklasyczna–mowąipismem)sąszczególnymukłademrelacji
tychsystemów.Zdużądoząpewnościmożnapowiedzieć,żekonstelacjatajest
zawszeswoista[...]”
.
29
PrzyczymoczywiścieMarksczerpałzdorobkuniemieckiegofilozofaGeorgaHegla(1770-
1831).Pleszczyński(2013:337)piszewięcoflzduchaheglowskiej”koncepcjiemancypa-
cjiialienacjimediów.JegozdaniemflProcesemancypacjimediówwyrażanysekwencją:
narzędzie(młotek)–urządzenie(pralka)–maszyna(komputer)prowadzidozamiany
mediumnajpierwwpodmiotniewolniczy,apotemwpodmiotwładczy.Napoczątkutego
procesuczłowiekrządzimediami,nakońcumediarządzączłowiekiemibiorągownie-
wolę”
.WedługDebrayaistotązmianrelacjiludziitechnikijestto,iżfunkcjestopniowo
odrywająsięflododpowiadającychimorganówludzkich”
.Pierwszyetapprocesuzwiązany
byłzposługiwaniemsięnarzędziamijakoprzedłużeniamiciała.Drugietapwiążesięze
stosowaniemmaszyn(wprowadzonodonarzędziaźródłaruchu),którezkoleiflskładająsię
nasystemytechniczne,któresameprzezsię,powiększającswerozmiary,przekształcająsię
w»makrosystemytechniczne«,jaknaprzykładsiecinawigacjilotniczej,przesyłaniaenergii
jądrowejitp.”(Debray,2010:27).
