Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
13
Drugimodeljestbliskiideompromocjizdrowia,jesttodążeniedokształtowania
wświadomościspołecznejpojmowaniazdrowiawkategoriach„rezerw”,czylizaso-
bów.
Wpromocjizdrowiaznaczącąrolęodgrywaedukacjazdrowotna,którapowinnabyć
„edukacjądlazmiany”(Sęk1997),zmierzającądowspomaganiamotywacjidouczenia
sięizdobywaniakompetencjipotrzebnychdlazdrowia,odwołującsiędoaktywności
własnejludzi,ichpotrzeb,oczekiwań(wychodzićodludzidoproblemu,np.„Szkoła
PromującaZdrowie”).Powinnaobejmowaćrozwójsamoopiekizdrowotnej,m.in.po-
dejmowaniedziałańocharakterzeprofilaktycznym(zażywaniewitamin,szczepienia
przeciwgrypie).
ŚwiatowaOrganizacjaZdrowiaustaliłapięćobszarówdziałaniapromocyjnegozwa-
nychobszarami,czyligłównymizadaniamipromocjizdrowia.Sąto:
•budowaniepolitykiprozdrowotnej;
•tworzenieśrodowisksprzyjającychzdrowiu;
•wzmacnianiedziałańspołeczeństwanarzeczzdrowia;
•rozwijanieindywidualnychumiejętnościsłużącychzdrowiu;
•reorientacjasłużbyzdrowia,przesunięciepunktuzainteresowańzchorobyijej
leczenianazdrowieijegopromocję(KartaOttawska1994).
Psychologiamożesłużyćswojąwiedząipraktykąwkażdymztychobszarów,jed-
nakżewróżnysposób.Głównyudziałpsychologiiwpromocjizdrowiapoleganarozwi-
janiuindywidualnychumiejętnościsłużącychzdrowiu.Teoriapsychologicznajestpod-
stawąprogramówewaluacyjnychorazmawpływnaukształtowanieetosuruchu
promocjizdrowia,przypisującjednostceodpowiedzialnośćzadecyzjedotyczącezacho-
wańważnychdlazdrowiaiwkonsekwencji–zawłasnezdrowie.
Wpromocjizdrowiawykorzystywanesączynnikipsychologiczne,takiejak:czynni-
kipoznawcze,emocjonalno-motywacyjne,behawioralneorazmechanizmyodwołujące
siędopodmiotowościczłowieka(np.samooceny)imechanizmywpływówspołecznych
(np.naśladowania)(Heszen-Niejodek1995).
2.Promocjazdrowiawujęciupsychologicznym
Zgodniezteoriąsalutogenezyidefinicjązdrowiarozumianegojakoprocesrównoważe-
niawymagaństawianychprzezotoczeniezmożliwościamiczłowieka(Antonovsky
1995,Sęk1997)orazholistyczno-funkcjonalnymujęciemzdrowiajakofunkcjitwórcze-
goradzeniasobiezestresem(Wrona-Polańska2003)promocjęzdrowiamożnaokreślić
jakoproceskreowaniazasobówosobowych(podmiotowych)sprzyjającychskuteczne-
muradzeniusobiezestresem,awkonsekwencjizdrowiuczłowieka.Towłaśniedzięki
zasobomiichpomnażaniumożnazachowaćzdrowie,równoważącwciążwzrastające
wymaganiaspołeczne.
Współczesnemyślenieozdrowiuwymagasystemowegopodejściadoczłowieka,
któregoprzykłademjestMandalaZdrowia–ModelEkosystemuCzłowieka(Słońska
1994).
Wtymujęciuczłowiekjestzjednejstrony–częściąwiększegosystemu,np.biosfe-
ry,społeczeństwa,kultury,zdrugiejzaś–samodzielnącałościązłożonązwielupodsy-
