Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
związanezezniesieniemśrodkówkrępującychpacjentów,awięckajdan,
kaftanówiizolowania,coprzeprowadziłjakonaczelnylekarzwdwóch
paryskichszpitalachpsychiatrycznych,wBicêtre(1793)iSalpêtrière
(1795).Wspólniezeswoimuczniem,JeanemÉ.D.Esquirolem(1772–
1840),równieżlekarzempsychiatrą,podjąłpierwszepróbyterapiiprzez
pracęiterapiigrupowejoraznaukowychrozważańnatematidiotyzmu.
ZupełnieinaczejfaktyteprzedstawiaFoucault,którywyraźnie
rozdzieliłwłaściweszaleństwo(chorobęumysłową)odskutków
społecznych(izolacja,represje,odosobnienie)zachowańniemoralnych.
Pisałontak:
Szaleństwozachowujezzakazanymiczynamijedyniepokrewieństwomoralne
(wistotnysposóbwiążesięzzakazamiseksualnymi),włączasięjenatomiast
wuniwersumzakazówjęzykowych;wrazzszaleństwemklasyczneinternowanie
ukrywalibertynizmmyśliisłowa,zatwardziałośćwbezbożnictwieiheterodoksji,
bluźnierstwo,czaryialchemię–krótkomówiąc,wszystkoto,cookreśla„mówiony”
izakazanyświatnierozumu.Szaleństwotowykluczonyjęzyk:wbrewkodowi
językowemuwypowiadającysłowabezznaczenia(„obłąkani”,„imbecyle”,
„otępiali”),przemawiającysłowamisakralnymi(„gwałtownicy”,„furiaci”)bądź
głoszącyzakazaneznaczenie(„libertyni”,„zatwardziali”).ReformaPinelaznacznie
bardziejbyłajawnymzwieńczeniemrepresjiszaleństwajakozakazanegosłowaniż
jejmodyfikacją[Foucault1999,s.156].
WprowadzonyprzezFoucaultakontekstjęzykowy,atakżeopozycja
szaleństwajakonierozumuwobecrozumnejnormalności,posłużą
wdalszychczęściachpracydoanalizyznaczeńetycznychiestetycznych
towarzyszącychwprowadzeniudoliteraturypięknejbohatera
zupośledzeniemumysłowym.Francuskibadaczdziejówszaleństwa
wracałzresztądoreformyPinelawwieluswychpozycjach,prezentując
coraztodobitniejwłasnezdanienatematjejwartościwdziejach
psychiatrii.WskazywałzwłaszczanapozornośćdziałańPinela(tosamo
dotyczyłorównieżwspomnianegoW.Tuke’a),coprowadziłodotego,że
[…]wrzeczywistościszalenieczostałwtensposóbpoddanystałejkontrolispołecznej
imoralnej;wyleczeniegomiałowięcbyćrównoznacznezwpojeniemmunapowrót
poczuciazależności,uległości,winy,wdzięczności,stanowiącychmoralne
fundamentyżyciawrodzinie.Dlaosiągnięciategoceluposługiwanosięgroźbami,
karami,przymusowymigłodówkami,upokorzeniami–jednymsłowem,wszystkim,
comogłobyspowodować„infantylizację”szaleńca,azarazempozwalałobyobarczyć
go„winą”.WBicêtre,„uwolniwszynajpierwspętanych”,którzyznajdowalisiętam
jeszczew1793roku,Pinelużywategorodzajuśrodków.Owszem,zniósłonwięzy
fizyczne(choćniewszystkie),którepętałychorych,przywróciłjednakwokółnichcały
systemograniczeńmoralnych,któryprzemieniłprzytułekwcośwrodzajuwiecznego
trybunału:czynyszaleńcamiałybyćnadzorowane,roszczenia–tłumione,obłęd
–negowany,abłędyośmieszane:każdemuodstępstwuodzachowanianormalnego
miałatowarzyszyćnatychmiastowasankcja[Foucault2000a,s.108–109].
HistorykommedycynyFoucaultzarzucał,żeniewzięlipoduwagęfaktu,
