Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Platon
znySimonidesaiBakchylidesa.Bywałposłemodwyspyrodzinnejdo
Aten,aoboktegoudzielałlekcjiwymowy,miewałwykładypopisowe
iprowadziłćwiczenia:tańszedlaszerszejpubliczności,adroższedla
specjalistów.Zajmowałsięsynonimamiizwrotamibliskoznacznymi,
którebardzoskrupulatnierozróżniał.Wsławiłsięznanąidziśprzypo-
wieściąoHeraklesienarozstajnychdrogach.ZSokratesemżyłnadobrej
stopie.Platonodnosisiędoniegozdobrotliwąironią,Sokratesnabie-
ragopoprzyjacielsku.
Głównybohaterdialogu,ProtagoraszAbderynawybrzeżutrac-
kim,urodziłsięokoło481lub485roku.Byłzatemokilkanaścielat
starszyodSokratesa.Platonzwiększaróżnicęwiekumiędzynimi
Wiadomoonimtyle,żeodtrzydziestegorokużyciaażdośmierci,
przezlatczterdzieści,podróżowałpomiastachgreckichwHelladzie,
ItaliiiSycylii,oddającsięzwielkimpowodzeniemdziałalnościnauczy-
cielskiejicywilizatorskiej,orazpracynaukowej.Znacznączęśćżycia
spędziłwstolicyówczesnegoświatacywilizowanego,wAtenach,gdzie
żyłwprzyjaźnizEurypidesemiPeryklesem.Pierwszyrazzjawiłsię
tamwroku444izarazwrokunastępnympojechałdozakładającej
sięnawybrzeżuwłoskimkoloniiTurioi,żebydlaniejułożyćprawa.
WAtenachspędziłczaswielkiejzarazyipatrzyłnaśmierćsynówPe-
ryklesa,podziwiającuichojcaspokójduchawnieszczęściu.Pisma
jegozaginęły.Zachowałasiętylkogłównajegoteza.Owoznanepo-
wiedzenie:Miarąwszystkichrzeczyjestczłowiek;czycośistnieje,czy
nieistnieje,tozależyodtego,jaksiękomuwydaje.Cokolwiekja
myślę,żeistnieje,toteżistnieje
―
dlamnie.Acokolwiekty
―
to
istnieje
―
dlaciebie.Człowiek,torówniedobrzeja,jakity.
TensubiektywizmwyznawałProtagorastylkowteoriipoznania
Wteoriidziałaniaprzyjmowałobiektywneróżnicemiędzyzłem
adobrem,ugruntowanewbiologicznychdyspozycjachiinteresachjed-
nostekispołeczeństwa.Dobreznaczyłouniegotyle,co:pożyteczne
wwalceobyt.Stąd,oczywiściejednaitasamarzeczmusiaławjego
naucebyćdobraizłarównocześnie,zależnieodtego,zewzględuna
czyjinteresbiologicznyzechcielibyśmyjąrozpatrywać.Tuwięcnie
subiektywizm,tylkorelatywizmbyłjegohasłem.Najlepszymśrodkiem
wwalceobytnarynkumiasta,urządzonegodemokratycznie,była
sprawnośćretoryczna.TejteżnauczałProtagoras,ajakbyłajegonauka
pożądanaiceniona,świadcząhonoraria,jakiepobierał.Odosobysto
minsrebremzacałkowitykurs.Życiejednakbyłonieprawdopodob-
nietaniewowychczasach;zaczymjużtasumastanowiłamajątekpo-
ważny.Onpierwszyuczyłrozróżniaćrodzaje,czasyitrybygramatycz-
