Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
—odnośniedoironicznychuwagPascalaotejłascewystarczającej
któraniewystarcza—iżłacińskiterminsufficiensmaponiekądinny
odcieńniżfrancuskiesuffisant,wystarczający).
PrzeciwtejtonaucepodniósłsięJanseniusz,biskupzYpres(1585–
1638),upatrującwniejniebezpiecznedlakatolicyzmuwskrzeszenie
herezjiPelagiusza,która,zapośrednictwemOriginesa,wsączyłasię
wKościółzfilozofiipogańskiej.Zamierzyłjejprzeciwstawićczystą
naukęśw.Augustyna.Strawiwszy20latnastudiowaniutegoOjca
Kościoła,któregodziełaprzeczytałwięcejniżtrzydzieścirazy,wyłożył
swepojęciawksiążcept.Augustinus,przedkładającjązresztą
powolnieStolicyApostolskiej.WyznawcyJanseniusza,tzw.janseniści,
skupilisiękołożeńskiegoklasztoruPort-Royal,jakosurowe
zgromadzenie„samotników”,wprowadzającychwżyciubezwzględny,
ascetycznyniemalideałchrześcijaństwa.
WedleJanseniusza,wolnywybór,którymoliniściprzyznają
człowiekowi,człowiekmiał,aleprzedupadkiem.Grzechpierworodny
skaziłjegoduszędocna:niejesttoplamaktórąmożnazmyć,ale
skażeniesięgającedogłębi.MiejscemiłościBogazajęłamiłość
samegosiebie,pożądliwość.CzłowiekoderwałsięodBoga,ijedynie
Bógmożegodosiebieprzywołaćiwrócić.
Jezuici,wktórychnaukęipolitykęmierzyłtensposóbwykładania
św.Augustyna,iktórymwogóletenświętyniebyłnarękęjakozbyt
radykalny,zaczęlisiękrzątaćokołopotępieniaksiążki.Dzieło
Augustinusukazałosię,jużpośmierciJanseniusza,wr.1640;
wr.1653,główniedziękipoparciukrólowejispowiednika
królewskiego,O.Annat(tego,doktóregoPascalzwracaostatnielisty),
uzyskaliJezuicibullępapieską,potępiającą5Twierdzeń
zaczerpniętychzdziełaJanseniusza.Twierdzeniate,wyosobnione
zdzieła,sąniemalzupełnymzaprzeczeniemwolnejwoliitrącąmocno
herezjąprotestantów.Mimowezwań,przeciwnicyJanseniuszanie
zdołaliwskazaćmiejscgdzierzekomoznajdująsięonewdziele:wedle
wyrażeniaBossuetasąonedusząksiążki.
Niesądźmy,abytowszystkobyłykontrowersjeczysto
scholastyczne,omartweliteryisłowa.Wsprawachreligii,wszelkie
odchylenienaukiznajdujewyrazwżyciuiobyczajach;wdalszym
ciąguzobaczymy,iż,podtymiformułami,ścierająsięzsobądwa
wrogieświatopoglądy,dwaprzeciwnestanyduszy.
Otóż,wchwiliwłaśnie,gdyPascalzbliżyłsiędoPort-Royal,abysię
tamzamknąćwciszyimedytacjizdalaodzgiełkuświata,spór
przeniósłsięzRzymunaforumparyskieiskupiłsiędokołaosoby
