Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CZĘŚĆI.
MUNICYPALIZACJAUSŁUGPUBLICZNYCH
2.Rodowódprzedsiębiorstwakomunalnego
Działalność,którąwspółcześnieokreślasięmianemkomunalnej,istniałajużwczasach
starożytnych.Powstanieirozwójgospodarkikomunalnejwiążesięzewspólnotąteryto-
rialnąwykształconąnapewnymetapierozwojuspołecznego.Porzuceniekoczowniczego
iprzejściedoosiadłegotrybużyciazapewniałostabilnośćiciągłośćwarunkówwzaspo-
kajaniupotrzebludzi.Stacjonarnebytowaniestworzyłoprzesłankidoewolucjiodpro-
stychdobardziejrozwiniętychformosadnictwa,doprowadzającdopowstaniamiasta
jakokomuny,czyliwspólnotymieszkańców.Miastamistałysięwydzieloneizorganizo-
waneczęściterenóworóżnejstrukturzeprzestrzenno-funkcjonalnej.Skupieniewjed-
nymmiejscucorazwiększejliczbymieszkańcówmiastzrodziłoodpoczątkukonieczność
ichwspólnejobsługiwzaspokajaniupotrzebspołecznychzgłaszanychwskalimasowej.
Jużwpierwszychformachosadnictwapowstawałyzalążkiprzyszłejgospodarkikomu-
nalnejwywodzącejsięzorganizacjiprzestrzenipublicznejiprzypisaniujejczęściom
–określonychfunkcjibytowych22.Pierwszemiastamiałyformęmiasta-państwagroma-
dzącegoludnośćwramachmurówobronnychiokolicznychterenów.Byłyorganizmami
ozłożonejkonstrukcjitechniczno-przestrzennejzdominującąfunkcjąreligijną.Takityp
miastpowstawałwMezopotamii(Sumerowie),wdorzeczuIndusu,wEgipcie.Zfaktu
wspólnegobytowanialudziwypływałaekonomicznakoniecznośćzaspokajaniazbioro-
wychpotrzebprzezsystemyurządzeńwypełniającefunkcjemiejskie.Wtamtychmia-
stach-państwachnależyupatrywaćpoczątkówformowaniasięgospodarkikomunalnej
wdzisiejszymrozumieniu.
Początkowoczynnościiprocesykomunalnewymagałynielicznegoosobowogrona
pracownikówfizycznych(robotników)orazplanistów(obecnycharchitektów),przeobra-
żającegosięwcorazwiększegrupyspecjalistówipomocnikównaczelezkierownictwem
(inżynierem,mistrzem).Wpierwszychcywilizacjachpodlegalionibezpośredniowładcy
(monarsze,królowi,księciu)ijegofunkcjonariuszom(urzędnikom).WEgipciespra-
wowaniezarządugospodarczegonależałodomianowanychprzezfaraonamonarchów,
władcóworazniższychrangąurzędnikównadzorującychpracepubliczne.Wmiastach
Mezopotamiigospodarkękomunalnąrealizowaliurzędnicywskazaniprzezwładcę.
Wtymceluzatrudnianoosobywolneposiadającewiedzęiumiejętnościzawodowe,an-
gażowanoteżdotegorównieżniewolników.Wgreckichpolissprawykomunalnebyły
domenąurzędników(archontów),awsparcie–eforów,posiadającychwielkąwładzę
wpaństwie.Stopniowozaczęływyodrębniaćsięspecjalnościzawodowe,budowlane
(architekci,mierniczy,inżynierowie,technicy),cieszącysiędużympoważaniemwspo-
łeczeństwieantycznym.Dziękinimpowstaływspaniałebudowlesakralneiobiektyuży-
tecznościpublicznej,świadcząceowiedzyijakościtechnicznejorazkulturzebudowlanej.
22Wydzielanowtedymiejscakultureligijnego,zamieszkania,wspólnegoużytkowania(place,drogi),urzą-
dzeniazapewniającebezpieczeństwo,siedzibykierownictwawspólnoty,urządzeniasanitarne,miejscagrzebania
zmarłych,pomieszczeniadlazwierzątisprzętu,składowaniazapasówitd.Niektóreelementyzagospodarowa-
niaprzestrzennegopowstawałyrównieżwczasiedłuższychpostojówgrupwędrujących.
24
