Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.
RODOWÓDPRZEDSIĘBIORSTWAKOMUNALNEGO
WczasachstarożytnychRzymiinnemiastabyływyposażonewzespołybudowli
ibudynkówspełniającychróżnefunkcje(religijne,administracyjne,ekonomiczne,
społeczne)
23
.Obokświątyń,bazylikpowstawałyobiektyużytecznościpublicznej,obejmu-
jąceplace,rynki,haletargowe,parkiiogrody,biblioteki,teatryiamfiteatry,termy,fon-
tanny,areny,kolumny,łukitriumfalne,posągi.Naurządzeniainfrastrukturymiejskiej
odczasówkrólewskichskładałysiędrogi,ulice,mosty,cmentarze,budowleiurządze-
niadoprowadzającewodęzimnąiciepłą–wodociągiiakwedukty,fontanny,wodotryski,
jakrównieżurządzeniakanalizacyjne(słynnaCloacaMaxima)24.Wrzymskichcivi-
tasrealizacjazadańkomunalnychnależaładokompetencjiurzędnikówmianowanych
iodwoływanychprzezkróla(753–509p.n.e.)orazprefektówmiast.Wokresierepubliki
(509–27p.n.e.)urzędnicyiurzędytworzylimagistraturę.Urzędnikamimiejskimi(ma-
gistratus)wyższymibylicenzorowie,kierującyciężkimipracami,natomiastniższymi
–edylowie,zajmującysięnadzoremnadeksploatacjąikonserwacją.Cenzorsprawo-
wałnadzórnadgospodarkąmajątkupublicznegoirobotamipublicznymi.Posiadałteż
uprawnieniadobudowynowychobiektówmiasta(dróg,akweduktów)25.Prawdopo-
dobniewczasieCesarstwaRzymskiegozaczęłysięrozwijaćspecjalneszkołyzawodowe
(np.geodeci–wyznaczającyidokonującypomiarugruntu)iśrodowiskaskupionewokół
znanycharchitektów,budowniczychirzemieślników.Opróczniewolnikówprywatnych
istniaławRzymiekategorianiewolnikówpublicznychpracującychprzyutrzymaniudróg
lubzatrudnionychwadministracjijakopodrzędnifunkcjonariusze,wsieciwodociągo-
wej,strażnicy,robotnicy.Zapracęotrzymywaliwynagrodzenie26.
Edylowiebyliodpowiedzialnizanastępującedziałyinfrastrukturymiejskiej:nadzór
iopiekanadświątyniami,kontrolastanutechnicznegobudynkówprywatnych,utrzy-
mywaniedobregostanutechnicznegodrógpublicznychikierowanieorganizacjąru-
chudrogowego,zapewnieniebezpieczeństwaiporządkuwmiastach,ochronamiejsc
publicznych.Bardzoważnądziedzinąbyłapieczanadzdrowiempublicznym(dbałość
oczystośćulic,usuwanienieczystościznichorazzwierzątwceluzapobieganiachoro-
bom,nadzórnadprawidłowymfunkcjonowaniemsystemudostarczaniawodyimiejskiej
kanalizacji)27.Obokdbaniaobezpieczeństwaiporządekpublicznyurzędnicyzajmowali
siętakżezapewnieniemestetykimiastomiichpięknemorazorganizowaliochronęprzed
23InformacjeoelementachgospodarkikomunalnejwczasachstarożytnegoRzymuzaczerpniętom.in.ze
SłownikacywilizacjirzymskiejautorstwaJ.C.Fredouille’a,WydawnictwoKsiążnica,Katowice1996,s.32,34–35,
67,79–80,272i293.
24R.Kamińska,Zaryskompetencjiedylówjakourzędnikówmiejskich,„StudiaPrawno-Ekonomiczne”,
t.LXXXVII,Łódź2013,s.71–95.OrganizacjęgospodarkikomunalnejwmiastachstarożytnegoRzymu
scharakteryzowanowoparciuotępozycję.
25WówczesnymRzymiesłynnybyłwodociągAquaAppia(„wodaAppiusza”),zbudowanypodkierunkiem
cenzoraAppiuszaKlaudiusza(312p.n.e.).Wodociągirzymskiedostarczałyteżciepłąwodę(170).ZaCesarstwa
przyobsłudzeikonserwacjiakweduktówpracowałlicznypersonel(familiaaquarum),astanowisko„kuratora
wód”byłojednąznajwyższychgodności.
26J.C.Fredouille,Słownikcywilizacjirzymskiej…,op.cit.,s.191.
27Chodziłoodystrybucjęwody,zapewnieniemiastustałychdostawwodypitnej,kontrolęnadjakościąwody,
odpowiedzialnośćzastantechnicznykanałówściekowych,kierowaniepracamiremontowymiioczyszczania,
kontrolęłaźni,tawern,ulicznychjadłodajni,sprzedażyżywności.
25
