Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Wstęp.Wokółstereotypuijegoprzekładu
powiązaniaitp.Doznania,uczucia,myśli,intuicjebudująposzczególneświaty
jednostkowe.Wyboremkierujądoświadczeniazmysłoweiumysłowepostrze-
gającego,jegomożliwościmentalne4orazszerokopojętykontekst.Dlategolite-
raturadokonuje(zpunktuwidzeniaautoraikultury)klasyfikacjiświatawcelu
jegozrozumienia,przeżyciaidoznania,ujawniającrelacjebezpośredniotrudne
dozrozumienia.Ontologiczniekwalifikowanajakozbiórbytówintencjonalnych5
odznaczasięrównieżintencyjnością6.Różnicamiędzypojęciamiintencjonalno-
ściiintencyjnościwynikazichzakresówznaczeniowych.nIntencjonalność”jest
pojęciemszerszym,należącymdofilozoficznejestetykiogólnej,wprowadzonym
przezRomanaIngardena.nIntencyjność”wchodziwzakresnintencjonalności”
idotyczyznaczeniajakofunkcjidziełaliterackiegokształtowanegowproce-
siekomunikacji.Ointencjachautoramożnaorzekaćnapodstawietekstowych
instancjiintencjonalnych(np.:roleautora,przesłaniedzieła,wizjaestetyczna,
symbolika,stylistyka,struktura,gatunek).Wiedzaonichmawartośćdlahipo-
tezinterpretacyjnych1oczympiszeDanutaSzajnert1równieżwaspekcie
kategoriigenologicznych.Intencjeautora,czytelnika,stanwiedzy,obrazkultury
itp.sąśladamipozostawionymiwdzieledziękirelacjom,wjakieonowchodzi
zszerokorozumianymkontekstem,copotwierdzazasadnośćtezyUmbertaEco
opotrójnejintencyjnościdziełaliterackiego7.
Wieloznacznośćjakojednazwłaściwościsztukiiliteraturypozwalananie-
ograniczoneczasowofunkcjonowanieutworuwodbiorzeczytelniczym,jeżeli
jestczytany,orazsprawia,żeodbiorcazostajewchłoniętyprzeztworzonąprze-
zeńrzeczywistośćfikcyjną,przezprzyjemnośćjejprzeżywania,awniej1sie-
bie.Uzyskiwanajestwjęzykusymbolicznym,copowoduje,żeprzekładlitera-
tury,choćprzebiegającyzgodniezogólnąsztukąprzekładutekstu,różnisięod
innychtypówtłumaczeń.Wymagaumiejętnościczytaniaiekwiwalentyzowania
językasymbolicznego.Zachodzibowiemzwiązekmiędzynmentalnąintencją
autoraisłownymznaczeniemtekstu”,parafrazującRicœura8.Możetopowodo-
waćrozbieżnośćmiędzyzamierzeniemarealizacjąartystyczną,któraniezawsze
muodpowiada,lubtekstliterackizaczynażyćwłasnymżyciemwzależności
odkontekstuwewnątrzsłownego,wewnątrztekstowegoiwewnątrzliterackiego,
atakżeodkontekstuzewnętrznegowodbiorze.
Podwójnośćontologicznaistrukturalizacyjnaliteraturysprawia,żenależyona
doświatasztuki,wiedzyoświecieiczłowiekuorazuczestniczywkulturowo-
4Por.E.Tabakowska:Językoznawstwokognitywneapoetykaprzekładu.Kraków20011
ujęciejęzykoznawstwakognitywistycznego.
5Por.R.Ingarden:Opoznaniudziełaliterackiego.Tłum.D.Gierulanka.Warszawa1976.
6Por.D.Szajnert:Intencjaiinterpretacja.nPamiętnikLiteracki”2000,z.1,s.7142.
7Por.U.Eco:Nadinterpretowanietekstów.W:Interpretacjainadinterpretacja.Red.S.Colli-
ni.Tłum.T.Bieroń.Kraków1996,s.451651intentioauctoris,intentiooperis,intentiolectoris.
8P.Ricœur:Teoriainterpretacji:dyskursinadwyżkaznaczenia.Tłum.K.Rosner.W:P.Ri-
cœur:Język,tekst,interpretacja.Warszawa1989,s.102.
