Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zasadniczomożnastwierdzić,iżwnajwiększymstopniukształtpowojennejpo-
litykinarodowościowejzostałokreślonywarunkamiwynikającymizutratysuwe-
rennościPolski.Bezpośrednimtegonastępstwembyłoprzejęciestalinowskiego
modelurozwiązywaniakwestiinarodowościowej,realizowanegogłówniepoprzez
restrykcyjne,masowewysiedlenialudności.Konsekwencjąutratyniezależności
byłoteżeliminowanieiograniczaniesamorządności,acozatymidzie–ruchów
ocharakterzeregionalnym,kształtującychsięnaprzykładwśródgrupludności
pograniczapolsko-niemieckiego.
Wybórtematupracywdużejmierzepodyktowanyzostałfaktem,iżwliteratu-
rzepolskiejbrakdotychczasopracowaniaobejmującegocałośćprzekształceńna-
rodowościowychnaZiemiachZachodnichiPółnocnychwpierwszym,powojen-
nymokresie.Należyzaznaczyć,iżnajważniejszekwestiezwiązanezpodjętym
zagadnieniem:osiedlenieludnościnapływowejpolskiejimniejszościnarodowych,
wysiedlenieNiemcóworazproblemludnościautochtonicznejzostałyjużopraco-
wane.Większośćpublikacjidotyczyjednakokresu1945-1950,koncentrujesięna
obszarzeposzczególnychregionówbądźpodejmujezagadnieniaodnoszącesiędo
jednejgrupynarodowejnaZiemiachZachodnichiPółnocnych.
SwoimzakresemterytorialnympracaobejmujeziemieprzyłączonedoPolskipo
drugiejwojnieświatowejnapodstawiedecyzjikonferencjipoczdamskiej,które
wcześniejnależałydoNiemieciWolnegoMiastaGdańska.Wdokumentachoraz
literaturzezokresuPolskiLudowejobszarytenajczęściejokreślanesąmianem
ZiemOdzyskanych.Naokreślenietegoobszaruużywamterminu:ZiemieZachod-
nieiPółnocne(zamiennie:Polskazachodniaipółnocna).
Zakreschronologicznyopracowaniaobejmujelata1945-1959.Cezurawstępna
niewymagawyjaśnienia–wyznaczająrok1945,awięcwłączenieomawianego
obszarudoPolski.Szerszegonatomiastuzasadnieniapotrzebujeprzyjęcie1959
rokujakoumownejcezurykońcowej.Wtymczasienastąpiłozakończeniemaso-
wych,zorganizowanychprocesówmigracyjnychorazosiedleńczych,rozpoczętych
podrugiejwojnyświatowej,którewywarłydecydującywpływnakształtowanie
sięstosunkównarodowościowychnaomawianymobszarze.W1959r.władzeza-
kończyłytzw.drugąrepatriacjęludnościpolskiej,główniezZSRR,atymsamym
powojennyproceszbiorowegoosadnictwapolskiegonaZiemiachZachodnich
iPółnocnych.Wtymteżrokuzostałazakończonapierwszapowojnietzw.akcja
łączeniarodzin,obejmującadużągrupęNiemcóworazinnychmieszkańcówdaw-
negopograniczapolsko-niemieckiegoopcjiniemieckiej,którapozostałanaZie-
miachZachodnichiPółnocnychpomasowychwysiedleniachtejludności
wpierwszychlatachpowojennych.Należydodać,żewówczasdobiegłatakżekoń-
cafalamasowychwyjazdówosóbnarodowościżydowskiejzPolski,wwyniku
czegoniemalzanikłyspołecznościżydowskiewmałychośrodkach,awwiększych
uległyznacznemuzmniejszeniu.Wtymczasiezakończyłsięrównieżokresprze-
łomuwżyciuludnościukraińskiej,przymusowoosiedlonejnaZiemiachZachod-
nichiPółnocnych,któregoprzejawembyłapróbaodbudowyjejżycianarodowego
wPolsce.
8
